Sokak çocuklarının da artık bir bankası var

Ayçin Kırbaş

Hindistan’da gönüllü bir kuruluş tarafından hayata geçirilen Children’s Development Bank (CDB), sokak çocuklarının sosyal hayata kazandırılarak kendi ayakları üzerinde duran sorumlu bireyler olarak yetiştirilmesine katkıda bulunuyor.

CDB çalışan çocukların ve sokak çocuklarının sahibi olduğu ve kendi ekonomik kazanımları için işlettikleri bir banka olarak tanımlanıyor. Vizyonu global olarak demokratik bir paylaşım geliştirmek; çalışan çocuklara ve sokak çocuklarına ekonomik inisiyatif, hayatları ve becerileri için eğitim ve geçim seçeneği tanımak olan bu kurum 2001 yılında “Butterflies” isimli gönüllü bir grupla ortaya çıktı.

Hindistan’da bin kadar sokak çocuğunun bir araya gelerek kurdukları bu banka çocukların günlük kazançlarını yatırıma dönüştürmeye çalışıyor ve normal bir banka gibi Hindistan’daki çocukların paralarına faiz ödüyor. Bu sayede çocukların paralarını sigara ve diğer zararlı alışkanlıklara harcaması önleniyor ve banka gibi bir takım yasal alışkanlıklar edinmelerine yardımcı oluyor.

Faiz yalnızca 15 yaş ve üzerindeki çocuklara ödeniyor ama faiz kazanmak veya çocukların paralarını değerlendirmek resmin sadece küçük bir kısmı. Yetişkinlerin de yardımlarıyla çocuklar tarafından işletilen CDB’de esas amaç çocuklara yararlı iş becerileri kazandırmak….

Bazıları elbette çocukların çalışmasına kesinlikle karşı çıkacaktır. Ancak CDB’deki yetişkinler bu görüşe; “Hindistan’daki ekonomik sistem ve dünyanın diğer yerlerindeki sokak çocuğu sayısındaki artış, başka bir alternatif tanımıyor. CDB çocuklara en azından kendi hayatlarını ve birikimlerini kontrol etme şansı tanıyor” diye cevap veriyorlar. Hindistan dışında Afganistan, Bangladeş ve Nepal’de de yer alan bu türden bankalara HSBC ve Comic Relief gibi güçlü sponsorlar katkıda bulunuyor.

Bankanın kuralları

9–18 yaş arasındaki bütün çalışan çocuklar cinsiyet ayrımı olmaksızın CDB’ye katılabiliyor. Hırsızlık yapanlar, yankesiciler ve uyuşturucu kullananlar CDB’nin üyesi olamıyor. Hesap açtırmak için belirli bir miktar zorunluluğu yok. Yalnız her çocuk her gün belirli bir şey yatırmak zorunda bırakılıyor. Bu miktar o ülkenin en küçük para birimi dahi olabiliyor.

Uygulamanın bir yandan çocuklara sosyal hayatta bir statü edinme, daha iyi bir hayat sürme ve rüyalarını gerçekleştirme şansı tanırken, bir yandan da onları sömürülmekten kurtardığı ve itibarlarını koruduğu savunuluyor.

Tamamen organizasyondaki çocuklar tarafından yönetilen bankada yetişkinler deneyimleriyle onlara destek verirken, Andhra Bank, HSBC Bank ve Pusa Institu of Hotel Management and Training gibi büyük kuruluşlar da onlara bilgi, finansman ve teknik açıdan destek oluyorlar.

CDB’deki son yenilik “değişim programı”

Hindistan, Muzafferpur, Colombo ve Kâbil’den 7 gönüllü CDB çocuğu 11–25 Nisan 2007 tarihleri arasında değişim programı ile İtalya’ya giderek orada hükümet, UNICEF, gönüllü organizasyonlar, okullar ve üniversitelerde CDB’yi anlattılar. Daha sonra Vicenza, Padua, Floransa, Sienna, Roma Bologna, Verona ve Milano’yu da ziyaret ettiler. Bu toplantılarda CDB’nin sokak çocuklarının yeteneklerini nasıl ortaya çıkarttığını gören ve “çocuklar çalıştırılmamalı” görüşünde olanların da fikirlerinin büyük ölçüde değiştiği belirtiliyor.

Bankayı hayata geçiren Butterflies grubu halen Hindistan’ın diğer yörelerinde ve çevre ülkelerde aynı modeli uygulayarak sokak çocuklarını sosyal yaşama kazandırma çalışmalarını sürdürüyor.

Bütün dünyada ki CDB’ler aynı modele, kurallara ve yaptırımlara sahip oluyorlar. Devlete bağlı olmayan organizasyonlar (sokak çocukları ve çalışan çocuklar üzerine çalışan gönüllüler) CDB’yi programlarının bir parçası olarak görüyor ve başvuru yapıyorlar. “Butterflies” grubu yeni açılan CDB’lere ilk başta finansal destek sağlayamasa da bankanın işleyişi için eğitilmiş personel ve know-how yardımı yapıyor.