“Kuşbakışı: Filistin” sergisi, İstanbul’da hem sanatseverlerle hem de Filistin’e gözlerini çevirmiş olan izleyicilerle buluştu. Mart 2025’te kapılarını açan ve 25 Ocak 2026’ya kadar ziyaret edilebilen sergi, Filistin’in sömürgeleştirilme sürecini tarihi belgeler ve kuşbakışı fotoğraflarla aktarıyor. Fotoğraf, tarihi resimler ve harita temelli eserlerden oluşan bu sergi, bir coğrafyanın nasıl göründüğünü yansıtırken savaşın izlerini ve insan hikâyelerini de gözler önüne seriyor.
“Bunları yaparken ciddi zorluklarla karşılaştık,” diyen serginin küratörlerinden Zeynep Çelik, “Kuşbakışı: Filistin” sergisinin Filistin Ramallah’taki kapanışının ardından üç yıl sonra İstanbul’a getirilmesinin oldukça zorlu bir süreç olduğunu ifade ediyor. Çelik, serginin oluşum sürecinde hem belgelerin dikkatli bir şekilde yorumlanması gerektiğini hem de belgelerin doğruluğunun büyük önem taşıdığını, bu nedenle çeşitli zorluklarla karşılaştıklarını söylüyor.
Çelik’e göre, sergideki her belgenin yalnızca okunması değil, aynı zamanda farklı açılardan yorumlanması gerekiyor. “Belgeleri tek yönlü değil, birkaç perspektiften değerlendirmek şart” diyen Çelik, bu duruma örnek olarak Kudüs’ün İngilizlere düşüşünü alan bölümü gösteriyor. Bu olayın sergide İngiliz, Filistinli ve Osmanlı kaynaklarının bakış açısından izlenebildiğini ifade ediyor.
”Önemli ölçüde farklılıklar var”
Ramallah’ta biten sergi ile İstanbul’da hâlen ziyarete açık olan “Kuşbakışı: Filistin” sergisi arasında önemli farklar bulunduğunu belirten Zeynep Çelik, içerik bakımından İstanbul’daki sergide Osmanlı geçmişine daha kapsamlı bir şekilde yer verildiğini ifade etti. Çelik, özellikle katliam teması çerçevesinde eklenen sanat eserlerinin bu farkı belirginleştirdiğini vurguluyor.
Tasarım açısından ise Çelik, Koç Üniversitesi ANAMED’deki (Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi) serginin Ramallah’taki versiyona göre daha dar ve küçük bir galeride yer aldığını söylüyor.
Dalman’ın Filistin bitki örtüsü araştırmasını gösteren yaban çiçeklerinden oluşan iki buket fotoğrafı
”Filistin’in kültürel ifadesi bastırılıyor”
Serginin küratörlerinden olan Yazid Amani, 2 Mayıs 2025’te Sergi Açılışı öncesi düzenlenen online panelde 7 Ekim 2023’ten bu yana Filistin’in kültürel ifadesini bastırabilmek için sistematik bir çabanın birçok cephede kök saldığını söylüyor:
“Sergiler kapatıldı, Filistinli sanatçıların davetleri iptal edildi; Filistinli ya da Filistinlileri savunan kültür çalışanları, İsrail’in sömürgeci saldırılarına karşı çıktıkları için kara listeye alındı, işlerinden atıldı ya da isimleri karalandı.”
Lydda Uluslarası Havalimanı. Filistin Havayolları, 1937’de Britanya İmparatorluk Havayolları’nı devralan özel bir siyonist şirketti. Bugünkü adıyla Ben Gurion, yalnız İsraillilere ve İsrail pasaportu taşıyan Filistinlilere açık.
“Duyarsızlığa karşı sanatın tanıklığı”
Filistin’de yaşananların artık normalleştiğini ifade eden Amani, Eylül 2021’de Ramallah’taki Kattan Vakfı’nda sergilenen “Kuşbakışı: Filistin” sergisinin, Gazze’de yaşanan yıkımın ve küresel düzenin insan haklarını savunma iddiasını yitirdiği bir dönemde İstanbul’a taşındığını söyledi.
Amani, sergiye ilişkin, “Bu yalnızca bir sanat etkinliği değil; aynı zamanda vicdanı yeniden hatırlatma çabasıdır,” ifadelerini kullandı.
Bu eser Hayfa, Yala ve Kudüs’te 1873’te kurulan Alman kolonilerinin, Almanya’nın Kutsal Topraklara ilişkin siyasi hırslarını ve stratejik çıkarlarını yansıtır.
”Son olaylar sonrası bunun aciliyeti daha da artmış oldu’’
Amani, çalışmanın çıkış noktasını ve düşünsel çerçevesini “Bu sergi, havadan bakışla yani kuş bakışıyla yazılı olan sömürgeci şiddeti sorgulamak için tasarlandı”sözleriyle açıklıyor. Son olayların ardından, bu sorgulamanın aciliyetinin daha da arttığını vurgulayan Amani, “Silinme karşısında görünürlük bir direniştir; hafıza ise ısrarcılıktır,” ifadelerini kullanıyor.
Kuşbakışı Filistin Sergisi, İstanbul Beyoğlu ANAMED sergi salonunda 25 Ocak 2026’ya kadar gezilebilir. Sergide Batı’nın Filistin’e yönelik emperyalist bakışını, İşgal stratejisini, pek çoğu Filistin’i havadan gözleyen uçakların çektiği kuşbakışı tarihi fotoğraflar eşliğinde izleyebilir, Filistin’de bugün yaşananları daha iyi anlaşabileceğiniz yeni bir bakış açısıyla sergiden ayrılabilirsiniz.
Yorum yazın