Bir siyahın bunca kanlı ve uzun süren bir yolculuk sonunda Beyaz Saray’ın yeni kiracısı olduğu düşünülürse Obama’nınki hiç de azımsanacak bir başarı değil. Bu kanlı yolculuğun kilometre taşlarından, belki de en önemli isimlerinden Martin Luther King‘in “rüyası” da gerçekleşmiş oldu böylece. Herkesin hafızasına kazınan, “I have a dream” (Bir rüyam var) diye başladığı konuşmasında King, “Bir gün küçük siyah erkek ve siyah kızlar, beyaz erkek ve beyaz kızlar ile kardeşçe el ele tutuşabilecekler” diyordu. Seçim kampanyası boyunca, “Bu ülke siyah bir adaya hazır değil” ya da “ABD’nin güneyindeki muhafazakar beyazların bir siyahı başkan seçmesi mümkün değil” yorumlarını dinleyen Obama, bütün bunları kulak arkası ederek, emin adımlarla Beyaz Saray’a yürüdü.
45 yıl sonra gerçekleşen rüya
King’in rüyasını 45 yıl sonra gerçekleştiren Obama ABD’nin tek taraflı saldırılarından, mevcut başkan George W. Bush’un sergilediği “Ya bizimlesiniz ya da düşmandan yana” veya “Bize saldırılmadan biz saldıracağız” yaklaşımlarından uzak, yeni bir Amerika umudu da veriyor. Bu sonuç ABD’lilerin kanlı geçmişinden duyduğu utancın özrü mü bilinmez ama ülkede bugün bile hâlâ oy kullanan siyahların bir kısmının çocuklarının otobüslerde arka sıralara oturtulduğu, beyazlarla aynı üniversiteye gitmelerine izin verilmediği, Ku Klux Klan gibi ırkçı örgütlerin saldırılarına maruz kaldığı gerçeği varlığını koruyor. Obama’nın Demokrat Parti adayı olarak girdiği seçimde ülkesinin 44. başkanı olması, Afro-Amerikan vatandaşların tarihinde de en önemli dönüm noktalarından biri, belki de en önemlisi. ABD tarihine Afro-Amerikanların gözünden baktığımızda şu önemli olayları görüyoruz:
1619 – İlk siyah köleler Virginia’ya getirildi.
1793 – Pamuk çırçırının icadı güney eyaletlerinde köle işçi talebini artırdı. Çıkarılan Kaçak Köleler Yasası, kuzey eyaletlerinin güneyden kaçan köleleri iade etmesini gerektiriyordu, ama yasa kuzeyde çok seyrek uygulandı.
1808 – Yabancı ülkelerden köle getirilmesi yasaklandı.
1861- Güney eyaletleri Birleşik Devletler’den ayrıldı ve Konfederasyon kuruldu. İç Savaş başladı.
1863 – Başkan Abraham Lincoln, konfedere devletlerdeki bütün köleleri 1 Ocak 1863’ten itibaren özgür ilan eden Özgürlük Bildirgesi’ni yayımladı.
1865 – İç Savaş kuzeyin zaferiyle sona erdi. Lincoln suikast sonucu öldürüldü. ABD Anayasası’na eklenen 13. ek madde, köleliği yasa dışı ilan ederek yasakladı. 1868 – Anayasanın 14. ek maddesi, bütün Afro-Amerikalılara tam vatandaşlık hakkı tanıdı.
1870 – Siyah erkeklere oy kullanma hakkı verildi.
1896 – Yüksek Mahkeme ırk ayrımcılığının yasal olduğu kararını verdi ve güneyde ayrımcılık uygulamalarının kapısını açtı.
1947 – Jackie Robinson, Amerikan Major Beyzbol Ligi’nde oynayan ilk siyah oyuncu oldu.
1948 – Başkan Harry S. Truman, Amerikan silahlı kuvvetlerinde ayrımcılığı kaldıran bir idari emir yayımladı.
1954 – Yüksek Mahkeme “Brown Eğitim Kurulu’na karşı” davasında okullarda ayrımcılığı anayasaya aykırı buldu.
1955 – Rosa Parks adlı siyah kadın, Alabama’nın Montgomery kasabasında siyahlarla beyazların ayrı koltuklara oturduğu bir otobüste yerini beyazlara vermeyi reddetti. Parks’ın bu nedenle tutuklanması, ünlü siyah lider Marthin Luther King liderliğinde ırk ayrımcılığı uygulanan otobüslere karşı bir yıl süren başarılı bir boykotu başlattı.
1963 – King, Alabama’nın Birmingham kentindeki bir protesto sırasında tutuklandı. King daha sonra Washington’da ünlü “Bir Rüyam Var” adlı konuşmasını yaptı. 1964 – Başkan Lyndon Johnson, Medeni Haklar Yasası’nı imzalayarak yürürlüğe soktu. Martin Luther King, Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.
1965 – Medeni haklar için savaşan ünlü siyah lider Malcolm X öldürüldü. Kongre, Seçim Hakları Yasası’nı kabul etti.
1966 – Edward Brooke, Massachusetts’den senatör seçilerek, İç Savaş’tan sonraki Restorasyon döneminden bu yana Senato’ya giren ilk siyah oldu.
1967 – Başkan Johnson, Yüksek Mahkeme’nin ilk siyah üyesi olarak Thurgood Marshall’ı mahkemeye yargıç olarak atadı.
1968 – Martin Luther King, Tennessee’nin Memphis kentinde suikast sonucu öldürüldü.
1989 – General Colin Powell, ilk siyah ABD Genelkurmay Başkanı oldu.
1990 – Douglas Wilder, Virgina valisi seçilerek, ilk siyah eyalet valisi oldu.
2001 – Colin Powell, ilk siyah ABD Dışişleri Bakanı oldu.
Haziran 2008 – Illinois Senatörü Barack Obama Demokrat Parti başkan adaylığı yarışını kazanarak, iki büyük partiden başkan adayı olan ilk siyah oldu.
4 Kasım 2008 – Obama ABD Başkanlığını kazanan ilk siyah oldu.
Irk ayrımcılığı hala devam ediyor
Amerikan tarihinde ilk kez bir siyah başkan seçilmesine karşın siyahlara karşı keskin ayrımcılık ise hâlâ devam ediyor. NTV’nin internet sitesinde ABD İş ve İşçi İstatistikleri Bürosu, ABD Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bürosu, ABD Adalet Bakanlığı ve ABD İstatistik Bürosu’ndan edinilen bilgilerle derlenen bir habere göre hayatın belirli alanlarında bilimsel araştırmalarla belirlenen siyahlara yönelik ayrımcılığın ortaya koyan örnekler şöyle:
Sağlık
* Siyah kadınların yeni doğan bebeklerinin ölüm oranları beyaz kadınların yeni doğan bebeklerinin ölüm oranlarından 2,4 kat daha fazla.
* Doktorların göğüs kanserinin erken dönemlerinde ameliyat ettikleri siyah kadınlara radyoterapi uygulama ihtimalleri, aynı durumdaki beyaz kadınlara göre daha düşük.
* ABD’deki siyahlar kanser ve benzeri hastalıklarda beyazlara göre daha kötü tedavi ediliyor, doktorlar ise hala bunun nedenlerini bulmaya çalışıyor.
* Beyazların ortalama ömrü, siyahlarınkinden 5 yıl daha fazla.
* Kadınların doğumda ölüm oranı siyahlar arasında beyazlardan 3,3 kat daha fazla.
Ekonomi
* ABD’de bu yılın 3. çeyreğinde genel işgücünün yüzde 6,1’i işsiz iken, aynı dönemde işsizlik oranı siyahlar arasında yüzde 11,4.
* Beyaz aileler için ortalama yıllık gelir geçen yıl 64 bin 427 dolar iken, siyah aileler için 40,143 dolar idi.
* Geçen yıl beyaz nüfusun yüzde 10,6’sı resmi yoksulluk sınırı olan 4 kişilik bir aile için 21 bin dolarlık yıllık gelirin altında iken, siyahlarda yoksulluk sınırının altında olan nüfus oranı 24,4 idi.
* Sosyal sigortadan yoksun olan beyazların oranı geçen yıl yüzde 14,3 iken, siyahlarda bu oran 19,2 idi.
* Beyaz Amerikalıların yüzde 72’si kendi evine sahipken, kendi evine sahip olan siyah Amerikalıların oranı yüzde 46.
Suç ve Adalet
* Hapse düşen erkek oranı beyazlarda yüzde 0,8, siyahlarda ise 4,6.
* 30-34 yaş arası siyah erkek nüfusun yüzde 10,7’si hapse düşerken, bu oran beyazlarda sadece 1,9.
* Genel nüfus içinde hapse düşen kadın sayısı erkeklerden daha az, ancak hapse düşen siyah kadın sayısı beyaz kadınlardan yine fazla.
Eğitim
* Los Angeles’taki California Üniversitesi’nin insan hakları projesinin değerlendirmesine göre Yüksek Mahkeme’nin Haziran ayında verdiği bir karar nedeniyle, giderek daha çok devlet okulunda ırklar ayrı ayrı eğitim görüyor ve bu trendin daha da hızlanması bekleniyor.
* Okullarda ırkların ayrılması, toplam öğrencilerin yüzde 43’ünü oluşturan beyaz olmayan öğrencilerin aldığı eğitimin kalitesini tehdit ediyor.
* Eğitimde ırkların ayrılması beyaz olmayanlar arasında okulu bırakma oranlarını artırıyor ve üniversiteye hazırlanma başarısını düşürüyor.
* 1968-2005 arasında devlet okullarına giden beyazların oranı yüzde 80’den yüzde 57’ye düşerken, devlet okullarına giden Latinlerin oranı aynı dönemde 4’e katlandı.
