Nihan Ozan
nozan@medyakronik.com
Takma adı Stelarc olan Avustralyalı performans sanatçısı Stelios Arcadiou, vücuduna yerleştirdiği network aletleriyle internete bağlanabiliyor. Üçüncü protez koluyla resim çizebiliyor. Midesindeki çipler sayesinde, içinde olup bitenleri duvara yansıtıp seyircileriyle paylaşıyor.
Stelarc, insan vücudunun yetersiz bir mekanizma olduğunu ve artık demode olduğunu savunuyor. Bu tezini kanıtlamak için de teknolojinin yardımıyla kendi vücuduna mekanik eklentiler yapıyor ve bunları performans olarak seyirciye sunuyor.
Avustralyalı sanatçı Royal Melbourne Teknoloji Enstitüsü’nde (RMIT) sanat ve zanaat eğitimi almış. Performanslarını daha çok yaşadığı yer olan Amerika, Japonya ve Avrupa’da gerçekleştiriyor. Onun işi internet, sanal sistemler, robotbilim ve protez sistemleriyle insan vücudu arasındaki ilişkiyi sağlamak. Tabii tıbbın olanaklarıyla.
İşte Stelarc’ın ilgi çeken bazı performanslarından örnekler:
“Suspension” (Asılma) adlı performansının ilkini 1978’de Tokyo’da gerçekleştirdi. Bağdaş kurarak çıplak vücuduna demir çengeller taktı ve yerden 1,4 metre yüksekte 20 saniye asılı kaldı. Vücudunda kanama veya ciddi yaralar oluşmadı. Aynı performansı 1980’de Tokyo’da, ama bu kez granit kayalarla birlikte asılarak gerçekleştirdi.
Bir başka performansı ise “Amplified Body” (Ayrıntılandırılmış Vücut). Vücudunun farklı 30 noktasına çipler yerleştiren sanatçının beyin dalgaları ve kan akışı görüntülendi. Performans sonundaki çıkarımı da, “psikolojik kontrol ve elektronik modülasyon ile insan vücudu geliştirilebilir” oldu.
1998’de insan vücudu için iki bacağın yetersiz olduğunu düşünerek altı bacaklı bir robot yaptı. 2003 ve 2004’te İskoçya, Britanya ve Avustralya’da sergilenen “Protez Kafa” ve 2006’da yine aynı ülkelerde sergilenen “Bölünmüş Kafa” ve “Yürüyen Kafa” projeleri ilgi çekti.
Avangard olarak kabul eden Stelarc sıradışı performansları ve projeleriyle birçok başarı elde etti. 1995’te Avusturya Konseyi’nden 3 yıllık burs aldı. 1997’de Carnegie Mellon Üniversitesi’nden robotbilim ve sanat dallarında fahri profesör unvanı, 2000’de Monash Üniversitesi’nden onur ödülü aldı. Son birkaç yıldır ise Brunel Üniversitesi Performans Sanatı Bölümü’ne başkanlık ediyor.
Stealarc bütün bu sıradışı performansları yapabilmek için bazı operasyonlar geçiriyor. Ve bunlar 5–6 saat süren ciddi ameliyatlar olabiliyor. Video kaydı yapılan bu operasyonlar da performansın bir parçası olarak gösteriliyor. Mesela Fransa’da gerçekleştirdiği bir performans için sanatçının midesine 150 cm. uzunluğunda, mantıksal devreyle kontrol altında tutulan, esneyen ve bir motora bağlanan kapsül bir mekanizma yerleştirildi. Ve bu mekanizmanın işleyişi yansıtılarak seyircilerle paylaşıldı.
Geçirdiği bir diğer operasyon ise “Extra Ear” (Ekstra Kulak) performansı için oldu. Sanatçı iki kulağın vücut için yetersiz olduğunu düşündü ve üçüncüsünü yapabilmek için 10 yılı bulan bir çalışma yaptı. 2008’de geçirdiği bir operasyonla üçüncü kulağı koluna yapıştırıldı. Kulak şimdilik duyamıyor. Ama sanatçı, bir verici ve mikrofon yardımıyla bunun sağlanabileceğini düşünüyor ve üçüncü kulaktan müzik yayını yapabileceğini de söylüyor.
Stelarc’ın tüm bu performansları gerçekleştirebilmesi için çok sayıda sponsoru var. The Myer Foundation, Kampnagel Hamburg, Sanat ve İnsanbilimi Araştırma Bürosu (Britanya), finansal olarak dünyanın en güçlü sağlık yardım derneği “Wellcome Trust” (Britanya), dünyanın önde gelen dijital, teknoloji ve elektronik festivali “Ars Electronica” (Avusturya) bunlar arasında. Elektronik ekipmanı SMC firması, tıbbi açıdan maddi desteği ise Siemens Medikal başta olmak üzere birçok önemli kurum tarafından karşılanıyor.
