Doğalgazda döviz kuruna bağlı fiyat artışları İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerdeki hava kalitesini olumsuz yönde etkiliyor. Özellikle gelir düzeyi görece düşük semtlerde doğalgaz yerine devletten yardım olarak alınan kömürün tüketilmesi ciddi bir hava kirliliği yaratıyor. Nitekim Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, doğalgaz aboneliği bulunan 12 bin aileyle kömür yardımı yapıldığını belirterek,bundan sonra yardımları doğalgaz kartlarına yükleme yaparak ihtiyaç sahiplerine ulaştırmayı planladıklarını açıkladı.
Ankara gibi, İstanbul’un pek çok bölgesinde de kömür tüketimi nedeniyle ciddi bir hava kirliliği hissediliyor. Bu bölgelerden biri de Eyüpsultan ilçesinde yer alan Alibeyköy…
Prof. Dr. Orhan Şen (Fotoğraf: twitter.com/temizhava)
RadyoVesaire’ye konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen‘e göre kirleticilerin havada asılı kalıp dağılmamasının nedeni yağışsız ve kararlı hava durumundan kaynaklanıyor. Şen, kalitesiz kömür yakılmasının terk edilmesi gerektiğini söylüyor ve bu konuda denetimlerin yapılmasını öneriyor. Şen, hava kirliliğinin yoğun olduğu Alibeyköy’de insanların maske kullanması gerektiği konusunda uyarıyor. Bu noktada Alibeyköy semtinde hanelerde yakacak olarak kömür kullanımı ve nedenleri dikkat çekiyor.
Alibeyköy’deki Döner Odun Kömür Deposu‘nu işleten Hüseyin Döner, odun kömür sektöründeki durgunluğa isyan ediyor ve kömür satışları ile ilgili olarak “Satış yok, sıfır” ifadelerini kullanıyor. Döner, herkes doğalgaza geçtiği için artık ne konuta ne de sanayiye odun ve kömür satışı olduğunu söylüyor. Çevrede kömür yakanların ise satın alınan değil dağıtılan kömürü yaktıklarını ifade ediyor.
Hüseyin Döner depodaki odun ve kömürlerin arasında (Fotoğraf: Burak Orhan)
Sosyal yardım olarak kömür dağıtımı konusunda bilgi talep ettiğimiz İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Sosyal Yardım Birimi ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından odun veya kömür yardımı yapılmadığı cevabını veriyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetkililerine göre sosyal yardım olarak kömür dağıtma yetkisi ilçe kaymakamlıklarına ait. İlçe belediyeleri açısından ise her ilçenin ayrı uygulaması var. Eyüpsultan ilçesine bağlı Alibeyköy’deki hava kirliliği konusunda ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne herhangi bir bildirim veya başvuru yapılmadığı ifade ediliyor.
Eyüpsultan Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü’nden aldığımız bilgiye göre Eyüpsultan ilçe belediyesi tarafından Alibeyköy semti ve çevresine sosyal yardım amacıyla kömür dağıtımı yapılıyor. Ayrıca Eyüpsultan Kaymakamlığı’na bağlı bir kurum olan Eyüpsultan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı aracılığıyla da kömür dağıtılıyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nden edindiğimiz bilgiye göre, hane içinde kişi başına düşen geliri net asgari ücretin üçte birinden az olan hanelere yılda bir kez kış dönemi öncesi bedelsiz kömür yardımını içeren yakacak yardımları yapılıyor. Fakat hiçbir birim tarafından Alibeyköy’de kaç haneye ne kadar kömür dağıtıldığı bilgisi paylaşılmıyor.
Alibeyköy sakini Melih Eser (Fotoğraf: Burak Orhan)
Alibeyköy semti sakinlerinden Melih Eser, kendisinin doğalgaz veya elektrikli ısıtıcı kullandığını fakat yaşadığı çevrede yakacak olarak kömür kullanımının fazlasıyla yoğun olduğunu belirtiyor. Yaşadığı mahallede kamyonlarla ücretsiz kömür dağıtımı yapıldığına birçok kez şahit olduğunu söylüyor. Soba yakılmasının yanı sıra, Alibeyköy semtinin TEM otoyoluna ve bazı fabrikalara olan yakınlığının da hava kirliliği üzerinde etkili olabileceğini düşünüyor. Hava kirliliğinden oldukça şikayetçi olan Eser, fırsatı olsa bu kirli havayı soluyarak burada yaşamak istemeyeceğini, fakat Alibeyköy’de yaşayan çoğu kişinin de kendisi gibi buradaki evleri karşılayabildikleri için katlandıklarını savunuyor. “Nefes alamıyoruz!” diyen Eser, Alibeyköy’de günün her saatinde boğaz yakıcı kirli havaya maruz kaldığını söylüyor. Ağzını ve burnunu atkıyla kapatmak gibi kendince aldığı bireysel önlemlerin yetersiz kalacağını düşünen Eser, Alibeyköy sakinlerinin sağlığının daha fazla olumsuz etkilenmemesi için yetkililerin bu konuda bir şeyler yapmasını istiyor.
Alibeyköy’ün PM10 değerine bağlı hava kalite indeksi (Grafik: havakalitesi.ibb.istanbul)
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı Çevre Koruma Müdürlüğü’ne bağlı Hava Kalitesi İzleme Merkezi’nden alınan verilere göre Alibeyköy semtinde hava kirliliği “hassas” kategorisinde değerlendiriliyor. Havada asılı kalarak civa, kurşun, kadmiyum gibi ağır metaller ile kanserojen kimyasalları bünyelerinde bulundurabilen partiküllerin yoğunluğu hakkında fikir veren ve hava kirliliğini belirlemede bir ölçüt olan PM10 ve PM2,5 (Partikül Madde) değerlerinin sayısal olarak sıfıra yakın olması, havanın temiz olduğunu ifade ediyor. 2019’da sınır değeri Türkiye’de 50, AB’de 40 olarak kabul edilen PM10 değeri Alibeyköy semtinde 109 civarında seyrediyor. Oysa Dünya Sağlık Örgütü ve AB standartlarına göre sınır değerlerin bir yıl içinde en fazla 35 gün aşılması makul kabul ediliyor. Bundan daha uzun süren durumlarda ise acil önlem alınması gerekiyor.
Fosil yakıtlar nedeniyle atmosfere salınan partiküller, akciğer dokularından kolaylıkla geçip birçok dokuda enflamasyona neden olabiliyor. Solunum sisteminin yanısıra, kalp damar sistemini ve beyni de etkileyebiliyor. PM10 ve kükürt dioksit değeri Türkiye’de düzenli olarak ölçülmesine rağmen PM 2,5 ve sadece pilot istasyonlarda ölçülebiliyor. Karbon monoksit, kurşun, kadminyum, ozon, arsenik gibi çok önemli kirleticilerin ölçümleri ise hiç yapılmıyor.
Bağlantılı haber>>
