Yaşam

Neden ‘mutlu olma’ kitapları okuyoruz?

Yazan: Tansu Yazoğlu

Mutluluk vaat eden kişisel gelişim kitapları çok satanlar listesinden eksik olmuyor. Bu kitaplar neden bu kadar çok okunuyor? Bir fayda sağlıyor mu? HaberVesaire uzman psikologlara sordu.

Türkiye gibi kitap okuma oranı düşük bir ülkede bile insanların büyük çoğunluğu mutluluğun ve yaşamın sırrını tinsel ve kişisel gelişim kitaplarında arıyor. Çoğu çeviri olan bu kitaplar en çok satanlar listesinin üst sıralarında yer buluyor.

Psikolog Cansu Şenel’e göre bu kitapları hem kendimizi geliştirmek hem de çevremizdeki insanlara karşı davranışlarımızda özenli olmak için tercih ediyoruz. Şenel, özellikle büyük şehirlerde insanların yüksek stres altında yaşayan insanların “kendi kendini telkin edebilme” becerisini bu kitaplarda aradığını söylüyor ve kendi deneyiminden örnekliyor: “Çocukluğumda annemle ilgili yaşadığım bir travmanın bugün yaşadıklarıma etkisini kitaplardan keşfetmek hoşuma gidiyor.” Şenel’e göre farkındalığın artması, eğitim seviyesinin yükselmesiyle doğru orantılı. Bu da kişisel gelişimin önem kazanmasına neden oluyor.

“Mutluluk ve sevinci kalıcı tutabilmek için”

Şenel, son dönemde yapılan araştırmalarda psikologların “pozitif psikoloji” ve insanları mutlu eden olguları araştırmaya odaklandığını söylüyor: “Mutlu olmanın iyi bir iş, kariyer ya da mutlu bir yuvayla alakalı olmadığını, bir insanın mutlu olabilmesi için geçmişle ya da gelecekle ilgilenmekten çok ‘an’a yani şimdiye odaklanması gerekiyor. İyi bir yaşam kalitesine sahip olanların mutlu insanlar olduğunu varsaysak da, mutlu olmanın günlük deneyimlerden çok kişilikle alakalı.”

İnsanların olayları algılayış biçimlerinin ise doğrudan kendileri ile ilgili olduğunu şu örnekle anlatıyor: “İkramiye kazanmak ya da birinin size miras bırakması en karamsar insanı bile bir süreliğine mutlu eder. Bu bir mutluluk illüzyonudur.  Her şey kısa sürede normal akışına dönüp, sönebilir. İşte  bu nedenle insanlar, sevinci ve mutluluğu kalıcı olarak hayatlarında tutabilmek için kişisel gelişim kitaplarına yöneliyor.”

“Düşüncemizi, başka ağızlardan duyma isteği”

Uzman Psikolog Melis Arzu Yiğitbaş’a göre bu kitapları okumamızın temel sebebi, aslında kendimizin de düşündüğü şeyleri başkasının ağzından duyma isteği:

” ‘Kişisel gelişim kitaplarının tümü faydasızdır’ ya da ‘kişisel gelişim kitaplarının tümütümü faydalıdır’ gibi genel bir kanıya varmak doğru değil. Piyasada çok sayıda kişisel gelişim kitabından elbette faydalı olanlar olduğu gibi bir yarar sağlamayanı da vardır. Ancak bu kitapları büyük beklentiler ve yüksek ön kabullerle okumamak gerekir. Karşılaşılan en büyük problemlerden biri bu. Kitapları kurtarıcı olarak görmek yanlış. Hemen her okuyucudan ‘umduğumu bulamadım’, ‘hiçbir faydası olmadı’ gibi şikâyetler alıyoruz. Bunun en büyük nedeni, kitaplara büyük ümitler bağlamak. Bu kitaplar hayatın sihirli değneğini size değdirecek çalışmalar değil. Reklam ve satış tekniklerine uygun hazırlanan ve sırf satsın diye konulan kitap isimleri aldatmasın. Aldığınız kitabı eleştirel gözle okuyun ve bunun sadece bir kitap olduğunu unutmayın.”

Yiğitbaş, kişisel gelişim kitaplarının “her insana aynı reçeteyi verdiği” konusunda da uyarıyor: “Oysa insanların bu kitaplardan sağlayacağı fayda,  kendini gerçekleştirme kavramının içini neye göre doldurdukları ve mutlu olma kavramından ne anladıklarıyla alakalı.”

“Beklentiyi yükseltirse olumsuz etkileyebilir”

Psikolog Arif Çelebi ise bu tür kitapların, beklenti düzeyiyle ilgili olarak olumsuz sonuçlara neden olabileceğinin altını çiziyor:

“Kişilik özelliklerinin ve mizacın mutlu olma becerisine etkisi üzerine yapılan çalışmalarda, dışa dönük, arkadaş canlısı ve insancıl kişilerin mutlu olma becerilerinin daha yüksek olduğunu, bu tarz kişilerin, hayatlarının kontrolünü ellerinde bulundurdukları ve bu sebeple daha az kaygı yaşadıklarını görüyoruz. Yine araştırmalar, mutluluğa giden yolun maddi güce sahip olmaktan geçmediğini, kazanç düzeyi ile mutluluk arasında doğrudan bir bağ olmadığını söylüyor. Beklentilerimizi yüksek standartlarda tuttuğumuz ve başkalarının bizden daha iyi durumda olduğunu düşündüğümüz noktada, tatmin ve motivasyon düzeyimizin düştüğü söylenebilir. Bu nedenle mutlu olmak üzerine yazılan kitaplar, kişinin beklenti düzeyini arttırdığı için bazı insanların olumsuz etkileyebilir.”

Yorum yazın