Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 56 müze ve ören yerinin satış noktalarını özelleştirme ihalesini, Bilkent Holding bünyesinde catering ve otelcilik alanında faaliyet gösteren Bilintur kazandı. İhaleyle, Topkapı, Ayasofya, Noel Baba, Anadolu Medeniyetleri, Hacıbektaş, Mevlana ve Antalya Arkeoloji Müzesi’nin yanı sıra Efes, Olympos, Aspendos, Kayaköy, Sedir Adası, Patara ve Ihlara Vadisi gibi ören yerlerinin de aralarında bulunduğu 56 noktadaki satış alanlarının işletmesi blok halinde 8 yıl süreyle özel sektöre devredilmiş oldu. Akdeniz Üniversitesi Müzoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nevzat Çevik, 56 noktanın blok olarak özelleştirilmesinin sıkıntı yaratabileceğini söyledi.
“Franchising” uygulaması
Yüklenici firma, halıdan lokuma, çiniden replika satışına kadar her alanda tek yetkili olacak. Firma ayrıca dijital ve basılı yayıncılığın yanı sıra internet üzerinden kültür varlıklarının tanıtım ve satışını yapabilecek, franchising sistemiyle yurtdışında da şubeler açabilecek.
Bakanlığın hazırladığı şartnameye göre, ihale kapsamına alınan müze ve ören yerlerinde mevcut satış noktalarının yanı sıra yeni satış alanları da kurulabilecek. Çini, tezhip, hat, halı ve kilim gibi geleneksel Türk el sanatlarıyla, kahve ve lokum üretimiyle satışı da yeniden düzenleniyor. Düzenlemeyle müze ve ören yerlerindeki satış kabiliyeti ve temsilinin gelişmiş ülkeler düzeyine ulaştırılması hedefleniyor. Bakanlık, hazırladığı ihale şartnamesinde, müze ve ören yerlerinin, ziyaretçi sayıları ve sahip olduğu tarihi zenginliklere rağmen “yetersiz işletmecilik” nedeniyle önemli bir satış gelirinden yoksun kaldığını vurgulamıştı.
“Devlet müze işletemiyor”
Prof. Dr. Nevzat Çevik, ihaleyi prensip olarak doğru bulduğunu ancak 56 noktanın blok halde özelleştirilmesinin sıkıntı yaratabileceğini söyledi. Çevik, 56 müze ve ören yerinin toplu ihale edilmesi yerine önceden belirlenen müze ve ören yerlerindeki pilot uygulamalara göre özelleştirme yapılmasının daha doğru olduğunu belirterek şunları söyledi: “ Pilot uygulamalarda edinilen deneyimle eksiklikler giderilebilir ve buna göre hareket edilebilirdi. Devlet bu işi yapamıyor. Müzecilik bir işletmecilik işidir. Memur zihniyetiyle işletmecilik yapılmaz. Müzeler aslında birer eğitim kurumudur. Özel sektörün bu işi daha iyi yapabileceğini sanıyorum. Ancak bu konuda fikir yürütmek için henüz erken. Uygulamanın sonuçlarını görünce bir şeyler söyleyebilirim.”
Müze ve ören yerlerinin teknik durumları hakkında yüklenici firmayla bakanlık arasındaki koordinasyonun önemine dikkat çeken Çevik, bu konudaki denetim mekanizmasının çok iyi çalışması gerektiğinin altını çizdi. Çevik, ihale kapsamına alınan yayın ve telif hakkıyla ilgili sorumuzu da, “Kazı alanlarındaki yayın hakkı yasalarla kazı başkanına verilmiştir. Bu devredilemez bir haktır” şeklinde yanıtladı.
İhale kapsamındaki müze ve ören yerleri
Türkiye’deki müze ve ören yerleri yılda 20 milyonun üzerinde ziyaretçiyi ağırlıyor. Bakanlığın ihale kapsamına aldığı 56 müze ve ören yerleri arasında Topkapı, Ayasofya, Efes, Mevlana, Hacıbektaş, Bodrum Sualtı Arkeoloji ve Gaziantep Mozaik Müzesi’nin yanı sıra Alanya Kalesi, Didim, Milet, Afrodisias, Sümela Manastırı, Myra ve Perge gibi ören yerleri bulunuyor.
İhaleyle ilgili henüz bir açıklama yapmayan Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri, ihalenin bakan Ertuğrul Günay tarafından onaylandığını ve ayrıntıların önümüzdeki günlerde yapılacak basın açıklamasıyla kamuoyuyla paylaşılacağını belirttiler. İhaleyi kazanan Bilintur yetkilileri de açıklama yapmak için bakanlık onayının kendilerine ulaşmasını beklediklerini bildirdiler.
