Organik mi ekolojik mi?

Genç bir çift ellerinde sebze meyve dolu kesekağıtlarıyla yürüyor. Biraz ileriden peynirli gözleme kokusu geliyor. Köşeyi dönünce Feriköy Ekolojik Pazar’la karşılaşıyoruz. Uzaktan bakınca sıradan bir sebze pazarı. Tezgahlara yaklaşınca ise fark anlaşılıyor: Alıştığımızın aksine, hepsi aynı boyda elmalar, kocaman çilekler, içi beyaz domateslerle değil çeşitli boylardaki çok da parlak olmayan elmalar, küçük kokulu çilekler ve büyük kırmızı domateslerle karşılaşıyoruz.

Son zamanlarda “organik”, “ekolojik”,” hormonsuz”, “iyi tarım” gibi tabirleri çok sık duyar olduk. Hepsi aynı anlama mı geliyor yoksa farklı şeyleri mi ifade ediyorlar?

İngiltere’deki Exeter Üniversitesi Biyolojij Bilim Öğretim Üyesi Dr. Reyes Tirado ekolojik tarımı, “toprak, su ve iklimi koruyarak sağlıklı tarım yapılmasını, bugün ve yarın için sağlıklı besinler üretilmesini sağlayan, biyoçeşitliliği destekleyen ve çevreye kimyasal ilaçlarla zarar vermeyen tarım yöntemi” diye tanımlıyor. Tirado’ya göre “ekolojik” tabiri, “organik” kelimesinden daha çok şey ifade ediyor. Örneğin biyoçeşitlilik, sosyoekonomi, yenilenebilir enerji gibi alanları da kapsıyor. Ancak temelde ikisi de aynı anlama geliyor. Feriköy Organik Pazar’da iki yıldır organik sertifikalı ürünlerini satan Mustafa Altaylar “Biz organik yerine ekolojik denmesini tercih ediyoruz” diyor.

Manavlarda, mahalle pazarlarında dolaşırken “hormonsuz” etiketli gıdalar görüyoruz. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde ekoloji dersleri veren Ali Alper Akyüz bu etiket hakkında şu bilgiyi veriyor: “Besinlerin hormonsuz olarak etiketlenmesi organik oldukları anlamına gelmiyor. Organik olabilmeleri için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Organik ve İyi Tarım Uygulamaları Daire Başkanlığı tarafından organik sertifikasına sahip olması gerekir.”
    
Özellikle market zincirlerinin ürünlerinde kullanmayı tercih ettiği  bir diğer etiket de “iyi tarım“. Bu etiketi taşınyan ürünlerin de Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları Daire Başkanlığı tarafından sertifika alması gerekiyor. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yönetmeliğine göre iyi tarım ürünlerinde genetiği değiştirilmiş (GDO’lu) tohum yasak, düzenli olarak kontrol edilmesi gerekiyor. Organik sertifikası verilen gıdalardan farklı olarak iyi tarım ürünlerinde sentetik girdiler kullanılabiliyor.

Yönetmelikte her ne kadar “kontrol ediliyor” maddesi yer alsa da, sertifikaların ne kadar güvenli olduğu sorusu akla geliyor. Mustafa Altaylar üzerinde tarih yazılı organik ürün sertifikasını gösteriyor ve “Bu sertifikalar bir yıl için geçerli. Kontrol edilerek her yıl yenilenmesi gerekiyor” diyor.
 
Organik ürünlerin üzerinde organik amblemi bulunuyor. Ama güvenilirliğinden emin olabilmek için sertifikasını sorma hakkına sahibiz.