Eren Bircan
Sabah Gazetesi’nin 30 Temmuz tarihli sayısında birinci sayfadan verdiği bir haber, biyoloji öğretmenlerinin Darwin’in evrim teorisine yönelik fikirleriyle ilgili. Ancak “Biyoloji öğretmeni evrime inanmıyor” başlıklı haber, daha spotta, başlığıyla fikir ayrılığına düşüyor. Çünkü spottan, öğretmen adaylarının aslında yüzde 43’ünün “evrimin bilimsel bir teori olduğunu düşündüğünü”, yüzde 30’unun “kararsız kaldığını”, yüzde 16’sının ise “teoriye inanmadığını” öğreniyoruz.
Haberin 18’inci sayfada yer alan devamında ise birinci sayfadaki başlık biraz yumuşar gibi oluyor: “Biyoloji öğretmeni evrime ‘mesafeli’. Fakat bu kez de haberin spotunda ve grafiklerinde işler karışıyor. Sabah Gazetesi’ne göre araştırmaya katılanların “Sadece yüzde 43’ü evrim teorisinin bilimsel bir geçerliliği olduğunu düşünüyor”. Yani Sabah’a göre “Hayır evrim teorisine inanmıyorum” diyen yüzde 16 ile “kararsızım” diyen yüzde 30, çoğunluk görüşü oluştururken, “teori bilimseldir” diyen yüzde 43, “sadece” ifadesiyle azınlıkta kalıyor.
Muğla Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Yard. Doç. Oğuz Özdemir tarafından, Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği bölümde öğrenim gören 98 öğrenciyle yapılan ankette, deneklerin “tamamen katılıyorum”, “katılıyorum”, “kararsızım”, “katılmıyorum” ve “hiç katılmıyorum” diyerek cevaplanması istenen 5 anket sorusu yer alıyor:
“Evrim bilimsel geçerliliği olan bir teoridir”, “ Günümüzde yaşayan organizmalar, evrim sürecinin ürünüdür”, “Modern insan evrim sürecinin ürünüdür”, “Eldeki veriler, evrim konusunda çelişkiler içermektedir” , “Organizmalar yeryüzünde aynı anda olmuştur”
Sabah’ın haberinde, birinci sayfada “evrime inanmayan” öğretmen adayları, 18’inci sayfada “evrime mesafeli” hale geliyor, aynı sayfadaki grafik başlığında ise “Kararsızların oranı yüzde 30” vurgusu yapılıyor. Haberin başlık ve yazımı yanında grafiklerdeki çelişki de işin bir başka yönü. Araştırma sonuçlarının pasta grafiklerle verildiği haberde, pasta grafik kullanımının genellikle “toplamı 100 eden” yüzde dağılımlarını göstermek için iyi bir yöntem olduğu da göz ardı ediliyor. Zira haberde yer alan beş grafikteki pasta dilimleri görünürde yuvarlağı tamamlayarak 100 ediyor ama rakamlar pek de öyle söylemiyor. Pasta dilimleri üzerindeki rakamlar toplandığında her pasta sırasıyla 89, 104, 82, 95 ve 100 ediyor. Tabii Sabah Gazetesi’nin “boşa koyulsa doldurmayan, doluya koyulsa almayan” evrim teorisi haberine bu grafiklerin de son derece uygun olduğunu söyleyebiliriz.
