2007 sonrası ekonomik büyümenin lokomotifi olarak görülen inşaat sektörü, istanbul başta olmak üzere büyük kentleri markalı lüks konut projeleriyle doldurdu. Kimi gökdelen yapısı içinde rezidanslar, kimi arazi içinde az katlı binalardan oluşan özel siteler; yüzme havuzu, spor salonu, güvenlik, temizlik gibi hizmetleriyle başlangıçta epey çekici bir hayat sunuyordu. Bu hizmetler karşılığında ödenen aidatlar da başlangıçta çok fazla göze batmıyordu. Ancak enflasyondaki tarmanış, artan döviz kurlarına bağlı bakım maliyetleri vb. nedenlerle hızla yükselen aidatlar şimdilerde kiranın ve faturaların üzerine önemli bir yük bindirmeye başladı.
Türkiye’de gayrimenkul alanında veri üreten REİDİN’in dün yayınladığı 2019 Markalı Konut Projeleri Aidat Raporu‘na göre İstanbul’da metrekare başına ortalama aidat 4 TL’ye yükselmiş durumda. Bu düzey geçen yılın ortalama aidat miktarı olan 3,62 TL/M2’nin yüzde 10,5 üzerinde. 2018’de ise bir önceki yıla göre ortalama artış yüzde 13 olmuştu. Yani markalı konut projelerinin aidatlarındaki iki yılllık birikimli artış yüzde 25’e ulaşıyor.
Tabii ortalamalara bakarak aidatların çok yüksek olmadığı da söylenebilir. Ancak konut projelerinin bulundukları bölgeye göre “A Artı”dan başlayarak “C Eksi”ye kadar yapılan sınıflandırmayı gözönüne aldığınızda A+ sınıfa giren bölgelerdeki projelerin metrekare başına ortalama aidat miktarı 6 TL’ye yükseliyor. İlçelere göre ortalamalara baktığımızda ise Şişli’deki markalı konutların ortalama aidatı 11,9 TL/M2’ye Beşiktaştaki projelerin ortalama aidatı ise 10 TL/m2’ye ulaşıyor. Aidat ortalamasında İzmir Urla 5,8 TL/M2 ile üçüncü gelirken Kağıthane ve Üsküdar’daki projeler metrekareye ortalama 5,6 TL’lik aidatla dördüncü sırayı paylaşıyor.
Beşiktaş’taki ortalama aidat düzeyi kiranın yüzde 26’sına, Üsküdar’da yüzde 28,32’sine, Şişli’de ise yüzde 42,7’sine ulaşıyor
İlçelere göre aidat artış oranları da farklılık gösteriyor. Örneğin 2018-2019 arasında Şişli bölgesinde ortalama aidat miktarı yüzde 23 gibi çok yüksek bir oranda artarken, Üsküdar’daki aidatlar ortalama yüzde 12 yükselmiş. Buna karşılık Kağıthane’deki ortalama aidat düzeyi ise neredeyse aynı kalmış. Bu verilere göre Şişli’de 150 metrekarelik bir konut projesinin ortalama aidatı bin 785 liraya, Beşiktaş’ta ise bin 500 liraya ulaşıyor. Proje bazında incelendiğinde ise bu bölgelerde metrekare başına 25-30 TL düzeyine ulaşan aidatların alındığı projeler de mevcut. Bu durumda aynı büyüklükte bir konut için 4 bin- 4 bin 500 liralık aidatlar sözkonusu olabiliyor.
Fotoğraf: 42 Maslak
Maslak’ta oturan ve adını vermek istemeyen bir rezidans sakini, aidatlar yüzünden oturduğu yerden sadece bir kilometre uzaktaki başka bir rezidansa taşındığını ifade ediyor. Oturduğu sitede imkanların fazla olması nedeniyle Maslak 42’yi tercih ettiğini belirten, daha sonra sitenin aldığı aidata karşılık verilen hizmetlerin bu denli yüksek bir meblağa değmeyeceğini düşünen site sakini, neredeyse yarısı kadar aidatı olan başka bir siteye taşındığını şu sözlerle anlatıyor:
“Maslak 1453’e geçince aidatım yarı yarıya azaldı, iki rezidans arasındaki fark sadece aidatı fazla olan sitede sosyal imkanların aidata dahil olmasıydı. Yeni taşındığım sitenin içinde ise sosyal imkanlar için birden fazla seçenek bulunuyor ve aidata dahil değil. Neye para vereceğime ben karar veriyorum. Kullanmayacağım hizmetler için aidat vermektense daha az para ödemeyi tercih ettim.”
REİDİN’in 2018 araştırmasına göre 2018’de Beşiktaş’taki ortalama aidat düzeyi metrekare başına ortalama 35,37 TL olan kira düzeyinin yüzde 26’sına, Üsküdar’da yüzde 28,32’sine, Şişli’de ise yüzde 42,7’sine ulaşıyordu. 2019 için bu veriler açıklanmasa da kira düzeylerinde daha yüksek bir artış olmaması nedeniyle bu yıl da bu oranların korunduğunu söylemek mümkün.
Diğer yandan, ortalama bir apartman dairesi düzeyindeki aidatların oturanları pek de rahatsız etmediğini düşünenler de var. Örneğin Zincirlikuyu’da Levazım semtinde 64 dairesi olan lüks bir sitede yönetici olan Bülent B., daire sayısının az olması nedeniyle site sakinlerine sağladıkları olanakları karşılayabilmek için almak zorunda oldukları aidatın bir apartmanın kirasıyla eşdeğer olduğunu söylüyor. Sitede bulunan 4+1 ve 5+1, dairelerden aldıkları aidatların 2 bin-2 bin 500 lira arasında değiştiğini belirten Bülent B., bu miktarın site sakinlerine normal geldiğini ifade ediyor: “Sitemizde oturan insanlardan genellikle aidat yüksek diye geri dönüş almıyoruz. Burada oturan insanlar zaten bunu bilerek burayı tercih ediyorlar ve bu yüzden de en iyi hizmeti almak istiyorlar. Sadece verdiğimiz hizmet kötüye giderse, ödedikleri aidat onları rahatsız etmeye başlar.”
