Tekel’e 1.5 milyar doları veren Philsa’yı sollayacak!

Akman Yengin

Tekel’in sigara bölümünün özelleştirilmesiyle ilgili 26-28 Eylül tarihleri arasında Londra’da düzenlenen “roadshow“un ardından üçüncü kez görücüye çıkarılan Tekel ihalesinde şartname satışı başladı. Son teklif verme tarihi olan 25 Ocak’a kadar şartname satışının süreceği, firmaların bu tarihe kadar son tekliflerini vermeleri gerektiği açıklandı. Tekel’in sigara bölümünün özelleştirmesinin bütçeye 1.5-2 milyar dolarlık kaynak yaratacağı tahmin ediliyor. Tekel’in İstanbul, Tokat, Samsun, Bitlis, Adana ve Malatya’daki altı fabrikası da Tekel’le birlikte blok olarak satılacak.

Güçlü adaylar
İhaleyle ilgilenen firmaların başında JTI (Japan Tobacco International), BAT (British American Tobacco) ve KT&G (Korea Tobacco and Ginseng Corporation) var. Bir başka dünya devi sigara üreticisi IT’nin (Imperial Tobacco) ise İspanya’da girdiği ihaleye yoğunlaşması nedeniyle Tekel’e talip olacağı düşünülmüyordu. Ancak, kısa bir süre önce IT Türkiye Genel Müdürü Axel Peters, konuyu halen incelediklerini, yatırım kriterlerine uyması durumunda ihaleye girebileceklerini açıkladı. Philip Morris Sabancı ise Türkiye pazarında halihazırda yüzde 43’lük bir paya sahip olduğundan rekabet yasası gereği ihale dışında kaldı.

JTI, Türkiye pazarında yüzde 10’luk bir dilime sahip, JTI’ı yüzde 8 pazar payıyla BAT izliyor. KT&G’nin Türkiye’de henüz satışı olmamasına rağmen Türkiye pazarına ilgisi sürüyor. Firma 3 sene önce İzmir’de fabrika yatırımı kararı almış, ancak yatırım kararını ertelemişti.
Bunun yanında ihaleye bazı yabancı fonlarla birlikte yerli yatırımcıların girmesi de gündemde. Bu çerçevede ihalenin kıran kırana geçmesi bekleniyor. Ancak gelişmekte olan piyasalardaki büyüme hedefleri çerçevesinde ihalede en güçlü alıcıların JTI ve BAT olduğu konuşuluyor.

Sürpriz yerli alıcılar
İhaleyle ilgilenen yerli firmaların başında ise, Tekel’le ilgilendiklerini resmi olarak açıklayarak sürpriz yapan Doğan grubu geliyor Ayrıca Bakkallar ve Bayiler Fedarasyonu’nun yanı sıra Limak’ın da ihaleyle ilgili olabileceğine dikkat çekiliyor.

Tekel’in sigara bölümünün özelleştirilmesi durumunda, Tekel 2000, Tekel 2001, Samsun, Maltepe gibi sigara markalarının üretimini ihaleyi alan özel firma üstlenecek. Tekel’in en güçlü markası olan Tekel 2001’in pazar payı tek başına yüzde 14.5, Tekel’in toplam pazar payı ise yüzde 34.

İhaleye oldukça sıkı hazırlandığı belirtilen JTI dünyada da Philip Morris’in en büyük rakibi. Türkiye pazarında yüzde 10 paya sahip JTI Tekel’i alırsa yüzde 44’lük payla Philip Morris’in önüne geçebilecek. Bu da sigara tüketiminin yüksek seviyede olduğu Türkiye sigara üreticilerinin iştahını kabartıyor. Çeşitli yatırım bankalarının araştırmalarında JTI’nın en büyük rakibi Philip Morris’in Türkiye’de önüne geçmek için ödeyebileceği bedelin 1.5 milyar dolar seviyesinde olduğu belirtiliyor.

Tekel’in sigara bölümünün özelleştirme çabaları 2003’te başlatılmıştı. Aynı yıl gerçekleştirilen ihalede verilen teklifler Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun beklediği düzeyin altında kalınca ihale iptal edilmişti. Tekel’in ikinci kez özelleştirilme çabalarında ise marka satışı gündeme gelmiş, bu girişimler de sonuçsuz kalınca Tekel’in sigara işletmelerinin yeniden bir bütün halinde satışına karar verilmişti.

(Tekel’e talip olan yapbancı markaların pazar payları’nı 2 no’lu resimden görebilirsiniz)