Leopar desenli kürkleri, file çorapları, platform topuklu ayakkabıları, abartılı makyaj ve takılarıyla seks kokan Bratz, 50 yıllık Barbie’nin mutlak saltanatına çok kısa zamanda son verdi. Fakat, devran döndü Bratz yolun sonuna geldi. Amerika’da Bratz’in üreticisi MGA firmasına, Barbie’nin üreticisi Mattel firmasının açtığı telif haklarıyla ilgili dava geçtiğimiz haftalarda sonuçlandı. Mattel, Bratz’in aslında kendi firmalarına ait bir fikir olduğu ve Bratz’in yaratıcısı Carter Bryant‘ın Mattel’de çalışırken bu fikri geliştirdiği gerekçesiyle dava açmıştı. Davada Mattel firması haklı bulundu ve Kaliforniya mahkemesi yargıcı Stephen Larson tarafından Bratz’in Noel tatili sonrasında satışının ve üretiminin durdurulması kararı alındı. Bu durum Barbie ile Bratz’in 4 yıldır süren hararetli çekişmelerine de son verdi. MGA temyize gideceğini açıklasa da şimdilik savaşın galibi Barbie gibi gözüküyor.
Yeni nesil Barbie: Bratz
Şirket sahipleri arasında bunlar yaşanırken, çocuklar arasında da kıyasıya bir Barbie-Bratz rekabeti yaşanıyor. Kimileri Barbie’yi daha güzel bulduğu için tercih ederken kimileri de Bratz’i daha eğlenceli bulduğunu söylüyor. Peki oyuncak bebeğe yeni bir boyut kazandıran “yeni nesil bebekler” yeni nesilleri nasıl etkiliyor?
1959 yılında tanıştığımız Barbie, yıllarca kız çocuklarının gözde oyuncağı oldu. Masum, güler yüzlü, yardımsever Barbie, kimi zaman gelinlikle kimi zaman prenses kıyafetiyle karşımıza çıktı. Tek hayat arkadaşı olan Ken’le düzeyli bir beraberlikleri vardı. Barbie resimli tüm ürünlerde kullanılan şeker pembesi ise masumiyetin, şirinliğin timsali oldu. Derken 2001 yılında “millenium bebeği” Bratz çıktı piyasaya.
İngilizce’de “şımarıklar” anlamına gelen Bratz, dört ana karakterden oluşuyor. Çılgın, alışveriş, moda ve dans tutkunu kocaman kafalı, dolgun dudaklı bebekler alışılmışın dışında bir oyuncak imajı çiziyor. Çoğu yetişkinin cesaret edemediği kıyafetleri giyen, ağır makyaj yapan, kocaman takılar takan Bratzler, Barbie’lerin ardından tüm çocukların hayal dünyasında yepyeni bir sayfa açtı. Oyuncaklarının yanı sıra, yayınlanan çizgi filmlerinde de genelde Amerikan pop şarkılarında dans ederken gördüğümüz Bratz beraberinde okullarda aynı dans figürlerini taklit eden kız çocukları yarattı.
Çok kültürlülüğü temsil eden oyuncak
Bratz’in yarattığı yeni dünyanın en faydalı yanı ise bebeklerde gözlemlenen çok kültürlülük. İsimlerinin Yasmin, Sacha, Jade ve Cloe olması sadece Amerikalı çocukların değil diğer ülkelerin çocuklarının da kendilerini özdeşleştirmelerinde büyük rol oynadı. Türkiye’deki Yasemin’in de İsrail’deki Cloe’nin de kendi ismini taşıyan bir bebekle oynamaktan mutlu. Yanı sıra siyah Bratz Sacha da siyah çocukların kendilerini oyuncakla özdeşleştirmeleri için birebir görünüyor. Bratz’deki bu çok kültürlülük Barbie’nin 50 yıldır sürdürdüğü sarışın, mavi gözlü bebek tektipliğini yıktı. Siyah bir kız çocuğu Barbie’yle oynarken, bir oyuncağına bir aynada kendine bakarak kuramadığı ilişkiyi, Bratz sağlıyor.
Çocuk gelişimi psikoloğu Suzi Levi Mizrahi yapılan pazarlama çalışmalarının yanısıra, Bratz bebeklerinin bu kadar çok dikkat çekmesinin nedeninin abartılı yüz hatları, kıyafet ve aksesuarlarındaki detayların fazlalığı olduğunu söylüyor. Küçük yaşta çocukların bilişsel gelişimleri tamamlanmadığı için çizgi film ya da oyunlarda gördüklerinin gerçek olmadığını kavramakta güçlük yaşayacaklarını belirten Mizrahi, “Barbie ve Bratz gibi oyuncaklar daha cok önergenlik dönemine ait oyuncaklardır. Bu nedenle daha erken yaşlarda çocuklara bu oyuncakların alınmaması önemlidir. Çocuklar genellikle çizgi filmde gördükleri ünlü karakterlerin bebekleri ile de oynamak isteyebilir. Onlara çizgi film karakterlerine ait oyuncakları alırken bu bebeklerin rollerinin ne olduğuna dikkat edilerek alınması oldukça önemlidir. Çocuğun kişiliğinin oluştuğu bu dönemde bu karakterlerden etkilendiği bilinmektedir. Özellikle küçük yaştaki çocuklar bilişsel gelişimlerini henüz tamamlamadıklarından çizgi filmlerdeki bazı olayların gerçekte olamayacağını kavrayamamakta. Aynı şekilde, kız çocukların da daha çok evlilik ve kız-erkek ilişkileri hakkında yaşlarına uygun olmayan çizgi film ve oyuncaklara maruz kalması onların psiko-sosyal gelişimlerini olumsuz etkilemekte ve gerçekte olamayacak bazı olayların da olabileceğine inanmalarını sağlamakta” diyor.
“Hepimiz Bratz’ız”
Defne (7): Bratz’i Barbie’den daha güzel buluyorum. Ayrıca onların saçları, kıyafetleri daha güzel, böylece oynamak daha zevkli oluyor. Aralarında en çok Yasmin’i seviyorum.
Lara (7):Bende dört Bratz de var ama en çok Sacha’yı seviyorum. Birkaç tane Barbie de var ama onları daha sıkıcı buluyorum. Eğer Brazt yasaklanırsa kendi Bratzlerimi saklarım, böylece kimse benden alamaz.
Pınar (10):Önceleri Barbie’yi daha çok seviyordum. Bütün tokalarımın, kıyafetlerimin, ayakkabılarımın Barbie’li olmasını istiyordum ama şimdi Bratz gözüme daha güzel görünüyor. Hem de internette onların siteleri ve oyunları Barbie’ninkinden daha güzel. Bence Barbie küçük çocuklar için.
Sude (11): Biz okuldaki arkadaşlarımla Bratz’in kliplerini izleyip aynı dansları yapıyoruz. Hepimiz bir Bratz oluyoruz. Ben Jade oluyorum hep çünkü en çok onu seviyorum. Bazen aynı Bratz’i olmak isteyen arkadaşlarımız birbirleriyle küsüyorlar ama hepimiz Bratz’in kıyafetlerini, takılarını ve danslarını çok beğeniyoruz.
ben bratza bayılıyorum ama barbie yi daha çok seviyorum ama hala seçim yapamadım
Ben bütün karakterleri severim