Türkiye’de koronavirüs testlerinin kronolojik süreci, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca‘nın, koronavirüs salgını önlemlerine ilişkin 11 Şubat’ta yaptığı açıklamada, geliştirilen yerli tanı kitiyle 90-120 dakikada yeni koronavirüs test sonuçlarına ulaşabildiği açıklamasıyla başlamıştı.
Bilim Kurulu üyesi Alpay Azat ise 18 Mart’ta sosyal medya üzerinden şu açıklamayı yapmıştı: “Türkiye kritik olgu eşiği olan 100’e ulaştı. Az test yaptığımıza, hastaların yüzde 20’sinin hastaneye gelip tanı aldığı düşünürsek kritik eşiğe günler önce ulaşmış olmamız da olası. Hong Kong, Singapur olma şansımızı kaybettik. Bundan sonra tüm enerjimizi İtalya olmamaya harcamalıyız.”
20 Mart’ta Resmi Gazete’de yayımlanan genelgeyle, koronavirüs testi yaptıran yurttaşların sonuçlara “eNabız” uygulamasından uluşabilecekleri bildirildi. Sağlık Bakanı Koca, 23 Mart akşamı gerçekleştirdiği basın toplantısında “yetersiz sayıda test yapıldığı” eleştirilerine şu şekilde yanıt vermişti: “Bilim Kurulu kimlere test yapılabilir diye konuştuk. Önce Çin, sonra İran, daha sonra İtalya ve Avrupa geçmişi olan kişilere test yapma kararı alındı. Birçok ülkede görülmeye başlanınca, yurt dışı öyküsü olanlar için test yapılacağını kararlaştırdık. Artık ülkeye girmiş olduğunu gördükten sonra ise semptom gösteren herkese test uygulama kararı aldık.”
Gelinen son durumda ise Sağlık Bakanlığı tarafından önceki gün yapılan açıklamada, virüsün yayılımını önlemek amacıyla Bilim Kurulu’nun önerisiyle test sayısının artırıldığını ve artık yeni koronavirüs tanısında, 60-90 dakika içinde sonuç alınmasına olanak tanıyan yerli tanı kitinin yanısıra 15 dakikada sonuç verebilen hızlı tanı kitinin de kullanılacağı açıklandı. Bu amaçla Çin’den ilk etapta 50 bin tanı kiti getirildiği ve sayının 300 bine ulaşacağı belirtildi. Hafta başında yapılan bu açıklamanın ardından günlük test sayısında önemli bir artış kaydedildi.
Türkiye’de durum böyleyken dünyanın önde gelen devletlerinin koronavirüs salgını için uyguladıkları test yöntemlerinin süreçleri nasıl işliyor?
Kan bazlı Kovid-19 testi
Dünyada salgının en etkili olduğu ülkelerden biri haline gelen ABD’de test üretim süreçleri devam ediyor. Time dergisinde yer alan bir makaleye göre, Kaliforniya merkezli bir “evde test” şirketi olan ABD Scanwell Health’in ürettiği ve lisansı Çinli bir şirkere ait olan kan bazlı Kovid-19 testine, Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), ‘Acil Kullanım İzni’ verirse, ABD’deki durumun yaklaşık iki ay içinde değişebileceği öngörülüyor.
“Hastane yerine özel bir doktor ağına test yaptırdım”
Habervesaire’ye konuşan ABD’nin Washington eyaletinde yaşayan üniversite son sınıf öğrenci Ali Can Mutlu, kendisine önceki gün koronavirüs tanısı konulduğunu belirterek, Amerika’da yaşadığı test sürecini şöyle anlattı:
Ali Can Mutlu’ya özel doktor ağı aracılığyla ulaştığı bir doktor tarafından kovid-19 testi yapılıyor.
“14 Mart günü boğaz ağrısı ile ilk semptomu fark etmeye başlamıştım. İlk 3-4 gün zor bir şekilde, yüksek ateşle geçti. İlk başta test yaptırmayı hiç düşünmedim çünkü hastaneye gidebilecek güce sahip olduğumu hissetmiyordum. O yüzden evden çıkmadan bir kaç gün beklemeyi düşündüm, ilaç olarak da ateş düşürücü aldım. Hastalığın geçmeye başladığı evrede test yaptırmaya karar verdim. Başkalarına bulaştırmaktan korktuğum için hastanede test yaptırmak yerine Washington DC’de özel bir doktor ağı üzerinden test yaptırma kararı aldım. Sadece ulaşım ücretini ödediğim doktor, 20 Mart günü evime gelerek, bana temkinli bir şekilde test yaptı. Test yaptırdığımda kendimi iyi hissediyordum ama dün öğrendiğim sonuca göre sonuç pozitif çıktı.”
Amazon ve Boots üzerinden koronavirüs test kiti satışı
Koronavirüs salgının Avrupa’da hızla yayılmaya başladığı dönemde tedbir almayarak “sürü bağışıklık kazanarak” salgını yeneceklerini iddia eden İngiltere Başbakanı Boris Johnson dün koronavirüsü testinin pozitif çıktığını açıkladı.
İngiliz hükümeti önceki gün yaptığı açıklamada ise, 15 dakikada sonuç veren 3.5 milyon adet ev tipi koronavirüs test kitlerinin Amazon ve Boots üzerinden 6 İngiliz Sterlini karşılığında satışa sunulacağı açıkladı. Evde bir kan damlası ile yapabilecek test, kişinin daha önce koronavirüse yakalanıp, virüsü yenmiş olduğunu da gösterebiliyor.
Fransa seroloji testleri geliştirişiyor
Fransa’da henüz test üretimine başlanmadığı için herkese test yapılamıyordu. Ancak Fransız basın kuruluşu BFM TV’de önceki gün yayınlanan habere göre 67 milyon nüfuslu Fransa’da, hükümet, analiz laboratuvarları tarafından üretilen basit bir kan testi ile vatandaşlarına koronavirüse karşı kitle taraması yapmayı planlıyor.
Sağlık Bakanı Olivier Véran, salı günü yaptığı açıklamada ise koronavirüs testleri ile ilgili şunları söyledi: “Ülkemizde ve dünyadaki bütün biyologlar ile iletişim içerisinde kalarak seroloji testi geliştirmeye çalışıyoruz. Test başarılı olursa kan yoluyla kişilerin hasta olup olmadıklarını öğrenebileceğiz.”
Seroloji testleri vücudun, virüs bakteri ve parazit gibi bir takım mikroorganizmalara karşı ürettiği antikorların var olup olmadığını belirlemek için kullanılıyor. Bu nedenle kolay uygulanabilir olması ve kısa sürede sonuç vermesi bakımından sıkça tercih ediliyor.
“Koronavirüsü olup olmadığımı öğrenemedim”
Fransa’da özel bir lisede felsefe öğretmenliği yapan F.G., 7 Mart’ta halsizlik ve ateş gibi gribal enfeksiyon belirtileri hissetmesi üzerine test yaptırmak amacıyla yaşamış olduğu tecrübeyi Habervesaire’ye şu şekilde anlattı:
“Koronavirüs oldum endişesiyle Fransa’da koronavirüs için açılan özel hattı aradım ve test yaptırmak istediğimi söyledim. Bana cevap olarak, ‘Kendi doktoronuzu arayın’ dediler. Ardından doğrudan kendi doktorumla iletişime geçtim. Ancak o da cevap olarak, ‘Hasta bir şekilde muayeneme gelme, ambulansı ara’ dedi. Sonrasında ise Fransa’da acil durumlarda ambulans gelmesi için aranan ‘Samu’ hattını aradım. Telefonda konuştuğum görevli bana, semptomlarının yeterli olmadığı için ambulans gönderemeyeceklerini söyledi. Son çare olarak birkaç gün evde izole bir şekilde kalmaya karar verdim ve kendiliğimden iyileştim. Ancak koronavirüsüne yakalanıp yaklanmadığımı hâlâ öğrenebilmiş değilim.”
