İnternet tüm alışkanlıklarımızı değiştirdiği gibi radyo dinleme alışkanlıklarını da etkiliyor. Teknolojinin ilerlemesiyle FM bandından yayım yapan radyolar da şekil değiştirmeye başladı. Peki FM radyolar tamamen hayatımızdan çıkabilir mi? Tamamen dijital yayına geçmek mümkün mü?
TRT yapımcısı 35 yıllık radyocu Erhan Konuk‘a göre analogtan dijitale çok ciddi bir kayış olmasına rağmen, FM radyonun dijitale yenildiğini söylemek söz konusu değil. Bu hiç bir zaman olmayacak. Çünkü Konuk’a göre dijitale tamamen geçildiğinde, ücra köşelerdeki insanlara yayının ulaşması mümkün olmayacak: “Dünyada maalesef herkes aynı boyutta değil. Sekiz milyar insan dünya nüfusunu oluşturuyor. Bu insanların kaçta kaçında akıllı telefon var, kaçta kaçında dizüstü ya da masaüstü bilgisayar var? Bunların hepsi bir soru işareti. O yüzden karasal yayın ihtiyacı devam ettiği sürece FM yayının dijitale yenilmesi mümkün olmayacaktır.”
Tolga Pozam
İstanbul Bilgi Üniveritesi’nde radyoculuk dersleri veren Tolga Pozam ise dijital radyo yayının otomobillerde kullanılmasıyla birlikte FM’in büyük ölçüde terk edileceğini, ancak zorunlu haller için yine de varlığını sürdüreceğini düşünüyor. Pozam, son yıllarda Türkiye’nin radyo teknolojisini geriden takip etmeye başladığını belirterek DAB, yani “Dijital Ses Yayını – Digital Audio Broadcasting” sistemine geçilmediği için dijital radyo yayınlarının otomobillere ulaşmadığına dikket çekiyor: “Türkiye radyoyu belki de ilk kullanan ülkelerden bir tanesi 1927 senesinden beri. Ancak on 10 yılır teknolojiyi biraz geriden takip ediyoruz dünyayı. Diğer ülkelerin aksine biz daha DAB’a geçiş yapmadık. FM kullanırken bir anda internet üzerinden yayınlar dinlemeye başladık”
Pozam, son beş yıldır internet radyoculuğunun yükselişte olduğunu, bunun en önemli nedeninin de maliyet olduğunu söylüyor. FM bandından yayın yapıldığında vericilerin kiralanması, frekansın satın alınması ya da kiralanması ve teknolojinin bakımı, yenilenmesi halihazırda oldukça pahalı. İnternette ise iyi bir sistem kurulduunda sonra herhangi bir bilgisayardan çok daha uygun maliyetlerle yayın yapmak mümkün. Otomobillerdeki radyolara internet ulaşımı sağlandığı takdirde FM radyolarına gerek kalmayacaığnı söyleyen Pozam, bu dijitalleşme sağlandığı takdirde sektörün daralmak yerine daha da genişleyeceğini düşünüyor: “Dijital yayın demek radyoculuğun özgürleşmesi demek. Bu özgürlük elbet kirli bir denize yol açacak ama lüferler, palamutlar elbet kendini gösterecektir.”
Dijital radyo yayını, yani DAB (Dijital Audio Broadcasting), Fm analog iletimine ek olarak karasal vericiler yoluyla çalışan bir radyo yayın yöntemi. Dinleyicilere yüksek kalitede, FM yayına göre yaklaşık on kat daha net, hışırtısız bir ses kalitesiyle daha fazla seçenek ve bilgi sunuyor. Aynı anda ses ve bilgi bu sistemle aktarılabilir. Bu teknoloji ile alıcının bulabildiği en güçlü sinyale kilitlenmesi sağlanıyor. Bir frekans üzerinden 4 farklı radyo kanalı aynı anda, birbirine karışmadan, kesintisiz olarak yüksek kaliteli yayın yapabiliyor.
Dijital Radyo teknolojisi aslında yeni bir teknoloji değil. 1980 yılında geliştirilmeye başlandı ve ilk dijital yayın (DAB) 1995 yılında Norveç’te yapıldı. 2017’de ise Norveç, FM radyo yayınına son veren ilk ülke oldu. Türkiye’de ise TRT birkaç yıldır İstanbul ve Ankara’da dijital radyo test yayınları yapıyor. Bu teknolojinin yaygınlaşması ve yurt genelinde kullanılması için önce radyolara yeniden frekans tahsisi yapılması ve vericilerin DAB uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Ayrıca radyo alıcılarının da DAB uyumlu hale getirilmesi zorunla. Günümüzde radyo yayınları en çok otomobillerde dinleniyor fakat ülkemizde satışa sunulan araçların çoğunda uyumlu medya cihazı bulunmuyor. Dijital yayını alabilmek için radyoların ek bir aparatla uyumlu hale getirilmesi gerekiyor ancak bu da ayrı bir maliyete neden oluyor.
Erhan Konuk
İlerleyen yıllarda dijital ne kadar yaygınlaşırsa yaygınlaşsın Türkiye’de de Norveç gibi karasal analog yayınların tamamen ortadan kaldırılması çok kolay değil. Tolga Pozam herhangi bir felaket durumunda dijitalden yayın yapamanın mümkün olamayacağını ancak antenlerin ayakta kalacağını belirterek böyle bir durumda radyoların topluma bilgi aktarımına devam edeceğini söylüyor: “Daha çok uzun bir süre FM yayınların biteceğini düşünmüyorum. Norveç gibi keskin bir dönüşüm bizim ülkemizde olmaz.”
Erhan Konuk da teknoloji ilerledikçe dijitalin ağırlığının artacağını ama karasal yayının asla bitmeyeceğini düşünüyor. Bunun nedenini de doğal afet tehlikesine bağlıyor: “Herhangi bir felakette dijitalle yayın yapamazsınız. Dağların tepesinde dijital yayın şu an için geçerli değil. Dünyanın her tarafını uyduyla donatılarlar, ulaşılmadık hiçbir yer kalmaz anca o zaman FM bitmeye yakın olabilir.”
