Medya Sosyal medya Teknoloji

Gazeteci ve Twitter: Haber paylaşmak yeterli mi?

Yazan: Zeynep Çam

Gazeteciler, haber tüketiminde belirleyici konuma gelen sosyal medyadan, ürettikleri işi paylaşmak dışında faydalanabiliyor mu?

Haberin okunan değil “tıklanan” bir şey haline gelmesinin getirdiği belki de en büyük dönüşüm, haber dağıtım kanallarının dünyanın önde gelen teknoloji firmalarının elinde toplanması oldu. Pew Araştırma Merkezi’nin 2018 raporuna göre tüm dünyada 5 milyara yaklaşan internet kullanıcısının yüzde 65’i sıcak habere sosyal medyadan ulaşıyor.

Bu tablo kaçınılmaz olarak gazetecileri sosyal medyayı daha aktif kullanmaya itiyor. Üstelik sadece haber paylaşımı için değil; haber konusu ve kaynağı olarak da onu kullanmak, hatta doğrudan sosyal medya için ve yalnızca bu mecranın formatına uygun haber üretmek durumunda kalıyorlar.

Hal böyleyken sosyal medyaya uzak bir gazeteciden ve habercilik faaliyetinden bahsetmek oldukça güç. Hemen bütün gazeteciler de sosyal medyaya uzak olmadığını düşünüyor. Peki sosyal medyayı, örneğin Twitter’ı, meslekî olarak nasıl kullanıyorlar? Belirleyici konuma gelen bu mecradan haber paylaşmak dışında faydalanabiliyorlar mı?

“Kısa ve çarpıcı tanıtımlar”

Twitter’ı haber alma ve yayın organlarını takip etmek için kullandığını söyleyen Gazeteci Mete Çubukçu, kendi yaptığı haberlerin ve NTV’de yayınlanan haftalık programı Pasaport’un duyurusunu da bu yolla yapıyor. Tweet’lerini kısa açıklamalarla ve videolar ile zenginleştirdiğini anlatan Çubukçu, program tanıtımı için kanalın teknik servisinin 37-40 saniye aralığında videoları hazırladığını ve metinlerini kendi yazdığını söylüyor. Videoları hazırlarken kısa ve çarpıcı olmalarına da özen gösterdiklerini belirtiyor.

Gazeteci Mete Çubukçu (Fotoğraf: Zeynep Çam)

Twitter profilinde “[paylaşımlarım] kişisel görüşlerimdir’ yazan Çubukçu, gazetecinin Twitter’daki faaliyetinin çalıştığı kurumu da ilgilendirdiğini BBC örneğiyle anlatıyor: “Zaman zaman kurumlar gazetecilere paylaştıkları haberler konusunda ikazlar yapabiliyor. Bir BBC çalışanından paylaştıkları ya da yaptıkları yorumlarda gerekli özenin gösterilmesi isteniyor.”

Bir haberin önemli olduğunu görüp paylaştığında o haberi desteklediği anlamına gelmediğini belirten Çubukçu, gazetecilerin Twitter’da dikkatli olması gerektiğini söylüyor. Twitter’ın bir enformasyon kaynağı olduğunu belirten Çubukçu, yoğun bir bilgi kirliliği olduğunu ve bir haberi paylaşmadan önce mutlaka farklı kaynaklardan teyit ederek paylaşım yaptığını ve bu şekilde yalan haberin önüne geçmeye çalıştığını söylüyor. Twitter’ın çok pratik bir mecra olduğunu belirten Çubukçu, haber merkezlerinin artık Twitter’dan olayları teyit ettiğini, siyasilerin açıklamalarını Twitter üzerinde takip ettiklerini söylüyor.

“Habere göre taktik”

Medyascope muhabiri ve hafta sonu haberleri sunucusu Sahra Atila gazetecilerin Twitter’ın sunduğu etkileşim ortamını tam anlamıyla kullanamadığı görüşünde. Atila’ya göre Twitter üzerinden haber duyurusu yaparken, o habere göre “taktik” belirlemek gerekiyor:

Medyascope muhabiri Sahra Atila 

“Cezaevlerinde büyüyen çocuklarla ilgili bir dosya hazırlamış ancak annenin kimliğini gizlemek zorunda olduğum için görsel kullanamamıştım. Haberi Twitter’da paylaşırken annenin en vurucu sözlerinden tweet serisi yaptım. Tiyatrocu Rüştü Onur Atila ve Doğan Akdoğan ile yaptığım röportajın ise en çok güldüğümüz bölümlerden bir dakikalık teaser hazırladım. Twitter’da kullanacağınız taktik haberden habere değişebilir ancak en temel şey, okuyuculara kısa ve çarpıcı bilgi vermekten geçiyor.

Sahra Atila‘ya göre “işsiz” gazeteciler Twitter’ı daha doğru kullanıyor. Türkiye’de genç gazetecilerin Twitter’da daha aktif olduğunu belirten Atila, infografik, hareketli görsel ve video ile beslenen haberlerin daha fazla etkileşim aldığını düşünüyor. Genç gazeteci, sosyal medyada daha rahat ve samimi bir dil kullanması gerektiğini belirtiyor.

“Gazeteci Twitter’daki fırsatları kullanmıyor”

İstanbul Bilgi Üniversitesi Medya Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Ivo Ozan Furman göre Türkiye’de gazeteciler Twitter’ın “nimetlerinden” yeterince faydalanamıyor.
Gazetecilerin Twitter’ı daha çok, haberin etkileşim alması için kullandığını gözlemleyen Furman, bu türdeki haber paylaşımlarını medya okuryazarı herkesin yapılabileceği görüşünde. Oysa gazeteciler Twitter’ı, meslekî anlamda işlerine yarayacak özgün veriye ulaşmak için de kullanabilir Çünkü bu mikro blog, özellikle araştırmacı gazeteciler için çıplak gözle görülemeyecek ilişkiselleri ortaya çıkarmak için önemli fırsatlar sunuyor.

Bilgi Medya Öğretim Üyesi Dr. İvo Ozan Furman (Fotoğraf: Zeynep Çam)

Medya akademisyeni, Twitter’ın kendi sunduğu olanaklardan faydalanılarak  bir veri havuzu olarak nasıl kullanılabileceğini, Cumhurbaşkanlığı sistemi için yapılan 16 Nisan 2017 Referandumu örneğinde şöyle anlatıyor:

Enformasyon savaşı

“Twitter’ın algı yönetimine açık bir mecra ve bot [robot] hesaplar aracılığıyla algı oluşturulmaya çalışıldığına tanık oluyoruz. Firmalar tarafından yönetilen bu hesaplar siyasiler tarafında da kullanılıyor. Biz veri toplamaya referandumdan bir ay önce başladık ve sonrasında iki üç hafta daha devam ettik. Referandum akşamında iki tarafın da bot hesaplar üzerinden enfermasyon savaşı içinde olduğunu gördük. Bazı hashtag’lerin suni bir şekilde gündem konusu (trending topic) yapılarak algı yaratıldığını, bazı bot hesapların ise hem ‘evet’ hem de ‘hayır’ yönünde çalıştığını gözlemledik. Böylece suni bir gündem yaratılmaya çalıştığını ortaya koyma ve gerçek olmayan hesapları ifşa etme şansınız oluyor.”

Furman’a göre bunun için Twitter’ın kendi özellikleri, örneğin application programming interface (uygulama programlama arayüzü, API) gazeteciler tarafından kullanılabilir:

“API’ler bilgisayar programlarının birbirleriyle ‘konuşma’ şeklidir; böylece bilgi talep edebilir ve sunabilirler. Bir şirketin Twitter’daki müşteri geri bildirimlerine yanıt vermesine yardımcı olan bir çözüm gibi, kullanıcılar API’ler aracılığıyla Twitter hizmetlerinin bazı bölümlerine erişim sağlar ve bu erişimler sayesinde veri elde ederler. Twitter verileri, diğer birçok sosyal platform tarafından paylaşılan verilerden benzersizdir, çünkü kullanıcıların genel olarak paylaşmayı seçtiği bilgileri yansıtır.”

İvo Furman, link paylaşımından farklı olarak haberlerin görsel, video ve çarpıcı metinlerle desteklenerek sadece Twitter’da verilmek üzere yeniden düzenlenmesini de etkili olduğunu söylüyor.

 

 

 

 

Yorum yazın