Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geçtiğimiz günlerde açıkladığı işsizlik raporuna göre, Türkiye 2009 yılı Şubat ayında, yüzde 16.1’lik işsizlik oranıyla yeni bir rekora imza attı. Son bir yılda işsizler ordusuna 1 milyon 125 bin kişi daha katıldı ve işsiz sayısı 3 milyon 802 bine ulaştı. Böylece geçen yıl Şubat ayında 11.9 olan işsizlik oranı, bu yıl aynı ay 16.1’e yükselmiş oldu. Rapora göre gençlerin işsizlik oranlarında da artış var. Geçen yılın Şubat ayında gençlerde işsizlik oranı yüzde 21.5’ken bu yılın Şubat ayında bu oran yüzde 28.5’e yükseldi. Yani şu anda ülkemizde her 100 gençten 28’inin işsiz olduğu da söylenebilir.
Peki, işisizlik oranı giderek artarken, üniversiteyi bitirmek üzere olan gençler mezuniyetten sonrasını görebiliyorlar mı? Ekonomistler Platformu’nun 980 üniversite öğrencisiyle görüşerek yaptığı ‘Ekonomik Kriz, İşsizlik ve Gençlik Anketi’ne göre, gençlerin yüzde 57,8’i bir yıldan daha kısa sürede iş bulabileceğini düşünmüyor. Aynı ankete göre üç ay veya daha kısa sürede iş bulabileceğini düşünenlerin oranı ise yüzde 24.
Okul yılının sonlarına yaklaşırken, farklı sektörlere adım atmaya hazır olan son sınıf üniversite öğrencileriyle konuştuk. Diploma almaya sayılı günler kala, iş bulmak için hangi yolları izlediklerini, geleceğe nasıl baktıklarını, planlarını, kaygılarını anlattılar. Çeşitli üniversitelerin değişik bölümlerinden mezun olmak üzere olan bu gençlerin ortak özellikleri, sonu farklı bitse de “İşsiz kalırsam…”la başlayan cümleler kurmaları.
Ufuk Etikan (23) Boğaziçi Üniversitesi-İktisat
Okulumun son günleri dersler dışında iş aramakla geçiyor. Bu krizden önce iş bulma konusunda bu kadar endişem yoktu, o yüzden çok fazla plan yapmamıştım. Şimdi bu panik ortamında geleceğimi planlamaya çalışıyorum. Bu planın içinde askerlik de var. İş bulmak konusunda ümitsizim ve bu koşullarda askerliği bir kaçış olarak düşünüyorum. Daha önceleri yurt dışına gitmek de benim için bir seçenekti ama kriz global olduğuna göre, orada iş bulmak daha kolay olmayacaktır. Bilgilerimin en taze olduğu zamanda işsiz kalırsam bunları kullanamamak beni çok üzer. Bu yaşlarda bir şey yapamazsam herhalde bunalıma girerim. Okulun bitmesine birkaç hafta kala sürekli arkadaşlarımla bildiklerimizi paylaşıp, birbirimizi bilgilendirmeye ve rahatlatmaya çalışıyoruz. Profosyonel anlamda iş bulmak için yapılması gerekenler konusunda çok bilgi sahibi değilim. İş başvurularımı internetten yapıyorum, internet ilanlarından yararlanıyorum. Üniversiteye bazı firmalar geliyor, onlar bizi bazen yönlendiriyorlar.
Olcay Demirkesen (22) İstanbul Ticaret Üniversitesi-Uluslararası Ticaret
İş aramak için genellikle sık kullanılan kariyer sitelerine üye oluyorum veya bazı firmaların kendi kariyer siteleri aracılığıyla başvuru yapıyorum. Henüz yeni mezun olduğum için iş çevrem yok, dolayısıyla o yoldan iş bulmam zor. Diğer yandan bir mezunun kendini herhangi bir firmaya tanıtmasının ve değerli bir yatırım gibi göstermesinin en iyi yolu stajlar. Bu yüzden eğitim sürem boyunca mümkün olduğunca çok staj yapmaya ve bu stajların da ileride çalışmak istediğim departmanlarda olmasına gayret gösterdim. Okulda işe alım süreçlerinde firmaların beklentileri, mülakatların nasıl gelişeceği, CV içeriklerinin hazırlanması konusunda çeşitli paneller ve kariyer günleri düzenleniyor. Onları takip etmeye çalışıyorum. Giderek artan işsizlik oranına bakınca iş bulmakta ne kadar zorlanacağımı düşünmek bile istemiyorum. Ama bu kaygı daha çok iş bulmak ekseninde diyebilirim. Bir işe girdikten sonra o işi kaybetme korkusu o kadar yoğun olmayacaktır sanırım. İşsiz kalmanın moral bozukluğu yaratacağı bir gerçek ama özellikle de bu kriz döneminde, hiç sıkıntı yaşamadan iş bulmak, başıma geleceğine inandığım son şey.
Senan Öztürk (22) İstanbul Bilgi Üniversitesi-Medya ve İletişim Sistemleri
Ben ilk olarak dergide çalışmak istiyorum sonra da televizyona geçmek istiyorum. Haber programlarında çalışabilirim. İşsiz kalmakla ilgili ciddi kaygılarım var. Okul bitince önümüze kırmızı halı serilmeyeceğinin farkındayım. Ne yazık ki kendimizden bir şeyler vererek, az maaşı kabullenerek bir yerlere gelinebileceğini biliyorum. Bu yaz yarım dönemlik bir dil okuluna gidebilirim. Yabancı dilimin çok daha iyi seviyede olması gerekiyor. Eğer işsiz kalırsam, muhtemelen kriterlerimi düşürürüm çünkü şu safhada seçenekler arasında eleme yapmak gibi bir lüksüm yok.
İlayda Şahin (23) Beykent Üniversitesi-Sinema Televizyon
Okulum 3 hafta sonra bitiyor. Şimdiden iş aramaya başladım. Piyasada şu an doğa kanunları geçerli denilebilir. Yani herkes neresinden tutabilirsem kardır diye saldırıyor. Kendi bölümümle ilgili olarak prodüksiyon şirketleri veya televizyon kanallarında çalışmak istiyorum. İnternetten iş bulma sitelerine CV gönderiyorum, bir de tanıdıklarım vasıtasıyla bazı insanlara ulaşmaya çalışıyorum. Okulda bu süreçte pek destek verilmiyor. Bir kere bir seminer oldu, o da bizim iş kolumuzla ilgili değildi. İş bulma konusunda en önemli şeyin girişkenlik olduğuna inanıyorum. Üst makamdaki insanları bizzat arayarak rahatsız etmek gerekiyor. Ama bu karakter ve cesaretle alakalı bir şey. O şirketlere CV gönderen binlerce insan var, onların arasından sıyrılmak için ekstra bir şeyler yapmak lazım. Bende işsiz kalmakla ilgili çok büyük bir korku hakim. Okul biter bitmez bir işim olmasını istiyorum ama bunun zor olduğunu da biliyorum. Eğer bir süre işsiz kalırsam çok mutsuz olacağım çünkü üzerimde hala harçlık alıyor olmanın verdiği baskı olacak.
Yüksel Övgü (22) Boğaziçi Üniversitesi-Bilgisayar Mühendisliği
Mezun olduktan sonraki ilk planım yurt dışına çıkmak. Staj programları vasıtasıyla yurt dışında staj yapma imkanı oluyor. En azından staj yaparken iş arayabilirim veya staj yaptığım firmada bir iş imkanı bulabilirim diye düşünüyorum. Türkiye’de kalmak istemiyorum çünkü benim mesleğimi, hakkını vererek yapan firmalar yok. İş arama sürecinde sağdan soldan duyduklarımı, eski mezunlarla konuşmalarım doğrultusunda öğrendiklerimi uygulamaya çalışıyorum. Açıkçası okulda staj için bile çok fazla yardımcı olmadılar bana. Yardım istediğim öğretim görevlisi, “Benim adımı ver” demekten öteye gitmedi. Aslında mezun olduktan sonra yapabileceğimiz işler konusunda bizi bilgilendirmeleri gerekiyor. Mesela bazı işler belli yüksek lisans programlarını alanlar için çok daha avantajlı hale geliyor. Ama biz hangi işin hangi uzmanlığı gerektirdiğini, hangi programlama dillerini öğrenmemiz gerektiğini, gelecekte bilişimde hangi alanların ön plana çıkacağını veya hangi sektörlerde daha kolay iş bulabileceğimizi bilmiyoruz. Ben bunların cevaplarını biliyorum ama hepsini staj yaptığım yerlerden öğrendim. İşsiz kalmak maddi açıdan beni çok ciddi etkiler çünkü mezun olunca, öğrenciyken aldığım kredilerin geri ödemeleri başlayacak. İşsiz kalmamın ilk olarak aklıma getirdiği şey, kredileri geri ödeyemeyeceğim oluyor. Bunun dışında zaman hep dezavantaj, mezun olduktan sonraki ilk yıllar işsiz kalmak kariyerimi de çok olumsuz etkiler.
Burak Yaraş (24) İstanbul Bilgi Üniversitesi-Reklamcılık
Okul bitince ilk olarak askere gitmeyi düşünüyorum. Sonra da gelip çalışmaya başlayacağım. İşsiz kalmak herkes için bir ihtimal ama iş bulmak için gereken her şeyi yapacağım. Donanımımın ve kişisel becerilerimin bana yardımcı olacağına inanmak istiyorum. Reklamcılık Vakfı, iş bulma siteleri ve tanıdıklar vasıtasıyla iş bulmayı ümit ediyorum. Bu zamana kadar yaptığım çalışmaları da ajanslara göndereceğim. İşsiz kalma ihtimalini düşünmek istemiyorum ama olur da işsiz kalırsam, psikolojik etkisi büyük olur sanıyorum. Herhalde kendime bir meşgale bulmam, bir şeylerle uğraşmam gerekir çünkü boşta kalma hissi hiç hoş olmasa gerek. Özellikle elinde diplomayla evde oturmak herkesi korkutur.
Ezgi Vitrinel (23) Galatasaray Üniversitesi-İşletme
Okulumu bitirdiğim zaman öncelikle pazarlama veya müşteri odaklı bir departmanda çalışmak istiyorum. Çalışırken vakit bulabilirsem bir yandan da bu alanda yüksek lisans yapmak istiyorum. Okulumuz iş arama sürecinde neler yapmamız gerektiği konusunda yardımcı olmaya çalışıyor. Zaten günümüzde neredeyse tüm başvurular internetteki kariyer sitelerinden, ya da şirketlerin kendi sitelerinden yapılıyor. Tüm şirketler işe alımlarını geçen seneye göre en az yarı yarıya düşürdü. Bu da zaten az olan şansımızı daha da azaltıyor. Artık iyi bir üniversiteden mezun olmak, iş bulmak için hiç ama hiç yeterli değil. Şu an birçok arkadaşım en iyi üniversitelerin en iyi bölümlerinden mezun olmalarına rağmen ne yazık ki işsiz. Ben de yakın zamanda bu işsizler ordusunun bir parçası olabileceğimin farkındayım. Öncelikle idealist bir şekilde asıl istediğim işler üzerinde yoğunlaşsam da, işsiz kalma ihtimalim yükseldiği anda her yere başvuracağımı şimdiden biliyorum. İnsan bu kadar okuyup didindikten sonra bu şekilde işsiz kalmayı kendine yediremiyor ve olumsuz olarak gelen her cevap da moralimi ve kendime güvenimi inanılmaz etkiliyor. Bu psikoloji de insanı ne olursa olsun bir yere girip para kazanmalıyım mantığına götürüyor. Bunun sonucu da birçok işsizin yanında işi olan ama istediği işte olmadığından veya çok az para kazandığından mutsuz olan bir diğer kesim ortaya çıkıyor. Ben de bu sürecin bir parçası olmaktan çok korkuyorum, ama bunun ekonominin günümüzdeki durumundan kaynaklanan geçici bir süreç olduğuna ve her şeyin düzeleceğine inanmaya çalışıyorum. Umuyorum ki gerçekten istediğim işe girene kadar bekleyecek gücü ve inancı kendimde bulabilirim.
Mustafa Devrimci (22) Boğaziçi Üniversitesi-Makine Mühendisliği
Okul sürecinde çeşitli yerlerde staj yapmayı denedim ama pek dikiş tutturamadım. İlk planım Kanada’ya gitmek aslında. Biraz araştırma yaptım, Kanada yaşama standardının en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyor. İş bulmak için yapılması gerekenler konusunda çok bilgi sahibiyim diyemem ama bilinçsiz de değilim. Okulda çeşitli konferanslar, sertifika programları düzenleniyor. Ben zaten bölümümü çok sevmediğim için farklı bağlantılar kurmaya çalışıyorum. Yaptığım stajlarda tanıştığım insanlar oldu. Ama bildiğim tüm şirketler kriz nedeniyle, yeni işçi alımı bir yana işçi çıkartma yoluna gittiler. Şu ana kadar benim için herşey olumluydu, moralim yerindeydi, işsiz kalmam diyordum ki her yerden işsizlik haberleri gelmeye başladı. İnsanların işsiz gezdiğini gördükçe ben de korkmaya başladım. Boğaziçi mezunlarının belki diğer okul mezunlarından biraz daha şanslı olduğu düşünülüyor ama yine de işsiz kalma ihtimali var. Bu işsizlik oranları da neden ben olmayayım ki dedirtiyor. Zaten bu korku yüzünden ilk planım yurt dışına çıkmak, yoksa İstanbul’dan ayrılmak istemezdim.
