Güventürk Görgülü
İstanbul Boğazı`na yapılması planlanan üçüncü köprü ile Ataşehir Finans Merkezi, Silivri Havalimanı gibi projelerin yasal dayanağını oluşturan 1/100 bin Ölçekli İstanbul İl Çevre Düzeni Planı, İstanbul 2. İdare Mahkemesi tarafından tespit edilen yetki ve şekil sakatlıkları nedeniyle iptal edildi,
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 14 Temmuz 2006 tarihinde kabul edilen İl Çevre Düzeni Planı’na karşı 8 ayrı mühendis ve mimar odası ortak metinle farklı mahkemelere iptal davaları açmıştı. Bu kapsamda, İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin 2. İdare Mahkemesi’ne açtığı dava 21 Mart 2008’de iptal isteminin kabulüyle sonuçlandı ve gerekçeli karar 23 Mayıs’ta kamuoyuna açıklandı. .
Birinci neden yetkisizlik
İstanbul 2. İdare Mahkemesi, iptal kararını üç temel gerekçeye dayandırıyor.
Bunlardan ilki planın İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde kabul edildiği tarihte 1/100 bin ölçekli “İl Çevre Düzeni planı” yapma yetkisinin büyükşehir belediyelerinde değil, Çevre ve Orman Bakanlığı’nda yani “merkezi idare”de bulunması; yani “yetkisizlik”…
İdare Mahkemesi 12 Temmuz 2006 tarihinde yürürlüğe giren yasal düzenlemeyle birlikte büyükşehir belediyelerinin çevre düzeni planı yapımı sürecine dahil edildiğini, ancak bu düzenlemenin, bundan iki gün sonra, yani 14 Temmuz 2006’da kabul edilen İstanbul İl Çevre Düzeni Planı” için geçerli olamayacağını belirtiyor. Yasaların geriye işletilemeyeceğine dikkat çeken idare mahkemesi, “yapılma/yaptırılma aşaması bu kanun yürürlüğe girmeden önce tamamlanan il çevre düzeni planı teklifinin” 14.07.2006 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından İl Çevre Düzeni Planı olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığına dikkat çekiyor.
İkinci neden ihale eçılmaması
İstanbul 2. İdare Mahkemesi’nin iptal karanının ikinci gerekçesini ise gerekli şekil şartlarının yerine getirilmemesi; yani planın hazırlatılması için herhangi bir ihale açılmaması oluşturuyor.
İstanbul Büyükşehlr Belediyesi tarafından 1/100 bin ölçekli İl Çevre Düzeni Pıanı’nın hazırlanmasına ilişkin olarak herhangi bir ihale yapılmadığını dile getiren mahkeme heyeti, İstanbul Büyükşehlr Nazım İmar Planı Analitik Etüdler İşi’nln BIMTAŞ A.Ş. adlı kuruluşa 15 Aralık 2004 tarihinde ihale edilmesinin ardından BIMTAŞ A.Ş.’nin 3 Mayıs 2006 tarihli teklifinin 1/100 bin ölçekli İstanbul İl Çevre Düzenı Planı olarak kabul edildiğini belirtiyor. Mahkeme kararında sözkonusu şirket tarafından sunulan teklifin, “usulüne uygun bir plan olarak kabul edilmesinin” mümkün olmadığı belirtiliyor.
Üçüncü neden müellifler
Mahkeme’nin iptal gerekçesine kaynak oluşturan üçüncü neden ise yine şekil yetersizliği.
Mevcut yasal düzenlemelere göre plan yapımını üstlenecek müelliflerin “yükseköğretim kurumlarının şehir ve bölge planlama bölümlerinde lisans eğitimini tamamlamış olma” şartı aranacağını ifade eden mahkeme, planın altında imzası bulunan mülelliflerin tümünün bu özelliği taşımamasını da şekil yönünden iptal gerekçesi oluşturduğunu belirtiyor.
İstanbul Metropolitan Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi tarafından hazırlatılan ve 14 Temmuz 2006`da İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi`nde kabul edilen planla ilgili karar İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Danıştay’da temyiz edilecek. Ancak belediyenin temyiz kararı reddedilirse, aralarında üçüncü Boğaz köprüsünün de yer aldığı, çevre planlarının kabulünden sonra yapılan ve yapılması planlanan projeler, kaçak duruma düşecek.
Acilen yeni plan yapılmalı
Plan iptaline yol açan davayı açan İnşaat Mühendisleri İstanbul Şube Başkanı Cemal Gökçe, “Teknik olarak yeterli olmayan, planlama ciddiyetiyle hiç bağdaşmayan,
ciddi sakıncalar içeren, kente insan öncelikli değil, rant ve pazarlama öncelikli bakan bir yaklaşımın ürünü” olarak niteledikleri planın iptalinin İstanbul için bir fırsat olduğunu söylüyor. Gökçe, bu aşamada, daha fazla zaman kaybetmeden gerçek anlamda katılımcı bir sürece bağlı olarak “çağdaş ve bilimsel bir İstanbul planlamasının ivedi olarak gerçekleştirilmesi” çağrısında bulunuyor.
Mimarlar Odası İstanbul Şube Başkanı Eyüp Muhçu ise planmanın gerekli olduğunu ancak Şile, Beykoz, Ömerli, Belgrad Ormanları gibi su havzaları ve tarım alanlarını yok eden bir planlamaya karşı çıktıklarını söylüyor.
Planın hazırlanma sürecinde bulunan Doç. Taylan Dericioğlu da bugüne kadarki en kapsamlı planlamayı yaptıklarını belirterek mahkemenin yalnızca yönetmeliğe aykırı bölümleri iptal edecek yerde planın tümünü iptal etmesinin yapılan tüm çalışmanın üzerine sünger çekeceğini ifade ediyor.
